Inflyatsiyaning mohiyati va uning yuzaga chiqish shakllari 2 Inflyatsiyaning iqtisodiy va ijtimoiy oqibatlari

3. Mamlakatining moliya siyosati va inflyatsiya bo`yicha makroiqtisodiy tahlili va uni barataraf etish yo`llari

Inflyatsiyani yuzaga keltiruvchi omillarga karab uning sabablarini ichki va tashki sabablarga bulish mumkin.
Inflyatsiyaning tashqi omillariga jahon iqtisodida bulgan krizislar, (xomashyo, yokilgi, valyuta buyicha) davlatning valyuta siyosati, davlatning boshka davlatlar bilan tashki iqtisodiy faoliyati, oltin va valyuta zahiralari bilan buladigan nokonuniy operatsiyalar va boshqalar bulishi mumkin.
Inflyatsiya quyidagi shakllarda namoyon buladi:

1. 
   Tovar va xizmatlar bahosining uzluksiz va tartibsiz usib borishi natijasida pulning qadrsizlanishi va uning sotib olish qobiliyatining tushib borishi;
   
2. 
   Chet el valyutasiga nisbatan milliy valyuta kursining tushib ketishi;
   
3. 
   Milliy pul birligida oltin narxining oshib borishi va boshqalar.
   

Inflyatsiyani turlari. Xalkaro amaliyotda bozorda tovarlar va xizmatlar baxosining usib borishiga karab inflyatsiyani bir necha turlarga bulib karaladi:

• 
  sudraluvchi inflyatsiya. Baholarning urtacha yildik usishi 5-10% dan oshmaydi. Inflyatsiyaning bu turi kuprok rivojlangan mamlakatlarga xos bulib, mamlakat iktisodiy rivojlanish darajasiga karab baholar oshishi 3-4% atrofida ham bulishi mumkin. Bu inflyatsiya aksincha ishlab chikarishni yanada rivojlantirishni ragbatlantiruvchi omil sifatida namoyon bulishi mumkin. Pulning kiymati barkarorligidagi uzgarish sezilmasligi mumkin.
  
• 
  shiddatli inflyatsiya. Baholarning urtayillik usishi 10-100% (ba`zida 200% gacha) bulishi mumkin. Inflyatsiyaning bu turi rivojlanayotgan mamlakatlarda kuproq uchraydi.
  
• 
  giperinflyatsiya. Baholarning usish sur`atlari yiliga 200% dan oshib ketadi. Bu inflyatsiya mamlakatlar iktisodiy rivojlanishining inkirozli davriga moe keladi va u iktisodiyot tarkibiy kismlarining uzgarishi bilan boglik. Hozirgi davrda XVF baholar oyiga 50% dan oshgan vaktda bu giperinflyatsiya deb kabul kilgan. Giperinflyatsiya davrida baholar kun sayin oshib boradi va baholar bilan ish haki urtasidagi fark juda yukori buladi. Aholining yashash sharoiti kiyinlashadi, korxonalar faoliyati yomonlashadi. Xujalik faoliyati, bozor faoliyatida naturallashtirish avj oladi.