Infokommunikatsiya elektr ta’minoti tizimlarini hisoblash va loyihalash tamoyillari

2.2 O‘zgarmastokuzluksizelektrta’minotitiziminihisoblashvaloyihalashtamoyillari

2.2.1 O‘zgarmastokuzluksizelektrta’minotitiziminitanlashvahisoblashusuli
Hisoblashvaloyihalashdauzluksizelektrta’minottizimi (UETT) markazlashtirilgantamoyil (2.1-rasm, agaqarang) asosida(bittato‘g‘rilashqurilmasi (TQ) vaikkiguruhliakkumulyatorbatareyasi (AB)) qurilgandebfarazqilinadi.

Loyihalashdatarmoqdaniste’molqilinadiganmaksimalquvvatnihisoblash, ABvaTQsinitanlashlozimbo‘ladi. UshbuusulUETTningxarbirABvaTQsinitanlashuchuntaqsimlanganvaaralashtizimlarhamo‘rinlihisoblanadi.

Hisoblashuchundastlabkima’lumotlar:

–o‘zgarmastokqurilmasiningta’minotkuchlanishi, ;

–o‘zgarmastokqurilmasiningmaksimaltoki, ;

–akkumulyatorbatareyalariorqaliishlashdavomiyligi, ;

–atrof-muhitharorati, ;

–avariyaviyyoritishtizimturi (o‘zgarmas () yokio‘zgaruvchan () tokda);

–avariyaviyyoritishtiziminingta’minotkuchlanishi, ;

–avariyaviyyoritishtiziminingmaksimaltoki, .

Hisoblashnatijalari:

–ABsiningmodeli;

–kerakbo‘ladiganABlarsoni;

–TQsiningmodeli;

–TQningbirliklarisoni (modullar, bloklar);

–tizimtomonidantarmoqdaniste’molqilinadiganmaksimalquvvat (to‘liqquvvat - , aktivquvvat - vareaktivquvvat - ).

Hisoblashningbirinchibosqichidatalabqilinadiganakkumulyatorbatareyalariningelementlarsoninianiqlashdaniborat.

ningtaqribiyqiymatiqo‘yidagiformulabilananiqlanadi:
, (2.16)
buerda–qo‘rg‘oshinkislotaliakkumulyatorbatareyasielementidaginominalkuchlanish.

Shundanso‘ng, toktaqsimlashtarmog‘idagi (TTT) kuchlanishyo‘qotishlariningumumiydarajasio‘rnatiladi, bu 4% danoshmasligikerakvaTTTdagikuchlanishningmaksimalpasayishianiqlanadi:

. (2.17)
ABelementidagikuchlanishgachapasaysa, ABningrazryadioxiridauningklemmalaridagikuchlanishningqiymatianiqlanadi:
(2.18)
ABelementidagikuchlanishmaksimalbo‘lsa, turg‘unzaryadrejimiqo‘yidagichahisoblanadi:
(2.19)
vakuchlanishlarinfokommunikasiyakorxonalariningelektrta’minotiqurilmalaritalabidankelibchiqqanholdaaniqlangaushbuuchunmaqbulqiymatlaroralig‘idabo‘lishikerak.
,

. (2.20)
Agar (2.20) shartbajarilmasaABdagielementlarsoniko‘paytiriladiyokitoktaqsimlashtarmog‘idagikuchlanishpasayishinikamaytirishkerak.

(2.17) - (2.19) formulalaruchunhisoblashlar (2.20) shartbajarilgunchatakrorlanishikerak.

ABdagielementlarsonitanlangandanso‘ng, nominalrazryadtokinianiqlaymiz.

Agarkorxonaavariyaviyyoritishtizimidao‘zgaruvchantokdanfoydalansa, razryadtokiqurilmaningmaksimaltokigatengbo‘ladi:

(2.21)
Aksholda, akkumulyatorbatareyasiqo‘shimcharavishdaelektrta’minotivaavariyaviyyoritishtizimlarinita’minlashikerak:
(2.22)
ABiningminimalumumiysig‘imi:
(2.23)
buerda – ABningsamaradorlikkoeffitsientibo‘lib, zaryadsizlanishtezligioshishibilanABsig‘iminingpasayishinihisobgaoladi.

ningtaxminiyqiymatiniberilganishvaqtidavomida2.5-jadvaldananiqlashimizmumkin:

2.5-jadval

Akkumulyatorbatareyalarinigsig‘imibo‘yichasamaradorlikkoeffitsientiningtavsiyaetilganqiymatlari

, soat	≥10	9	8	7	6	5	4	3	2	≤1
	1	0,97	0,94	0,91	0,89	0,83	0,8	0,75	0,61	0,51

InfokommunikasikorxonalariikkigruhliABlardanfoydalanganligisababli, bittaguruhningtalabqilinadiganbatareyasig‘imisig‘imningyarimigatengbo‘lishikerak:

(2.24)
ABlarinietkazibberuvchikompaniyalarningkataloglariro’yxatidandankattaroqsig‘imgaegabo‘lganABtanlanadi (amalda, odatdaengyaqinyuqorisig‘imqiymatitanlanadi) 2.6-jadval.

2.6-jadval

firmasiakkumulyatorbatareyalariningelektrparametrlari (razryadlanishvaqti 10 soat)

Ishlabchiqaruvchikorxona, markasi	Turi	Texnologiyasi	Kuchlanishi, V	Sig‘imi, S10Ach
	6SC4	Elektrolitseparatordasorblanadi	6	6
	6SC10		6	10
	12SC24		12	24
	12SC40		12	40
	12V20	Gazqaytakombinasiyavasaqlagichklapanli	12	22
	12V57		12	68
	12V80		12	79
	8V100F		8	100
	4V105		4	103
	6V105		6	103
	4V155		4	154
	6V155		6	154
	2V200		2	200
	4V230		4	231
	2V275		2	275
	2V320		2	320
	2V460		2	460
	2V500		2	500
	4V525		4	524
	6V525		6	524
	2V915		2	917
	2V1575		2	1573
	2V1770		2	1769
	12VE50		12	46
	12VE90		12	79
	6VE140		6	132
	2VE170		2	152
	6VE180		6	165
	2VE310		2	275
	2VE450		2	400
	2VE540		2	500
	6MLTC100		12	100
	6MLTC150		12	162
	3MLTC200		6	200
	3MLTC250		6	265
	3MLTC300		6	300
	12RG24	Mikrog‘ovaklisepatartorli, gazqaytakombinasiyasivasaqlagichklapanli	12	24
	12RG40		12	40
	12RG70		12	70
	6RG70		6	70
	12RG85		12	85
	6RG110		6	110
	2RG135		2	135
	6RG140		2	140
	2RG200		2	200
	2RG250		2	250

BirguruhdagiABsoninikeraklikuchlanisholishshartidananiqlanadi:

(2.25)
Buerda – tanlanganABlardagielementlarsoni, – tanlanganABningkuchlanishi.

OlinganABqiymatibutunbo‘lishikerak (toqsondagiABlarnio‘rnatibbo‘lmaydi), aksholdaboshqaABmodulinitanlashlozimbo‘ladi.

ABlarningumumiysoni, :
(2.26)
ABlarningumumiysig‘imi, :
(2.27)
ABlartanlanganidankeyinto‘g‘rilashqurilmasini (TQ) tanlanadi. TQdagimaksimaltokABlarzaryadsizlangadaavariyarejimidankeyingirejimdaiste’molqilinadi, ABdagizaryadtokiesasig‘imning 25% gaetishimumkin.
(2.28)
BundayholdatizimningTQsiningumumiymaksimaltokiqiymatgaerishadi:
(2.29)
Maksimaltokningvanominalkuchlanishningqiymatlariqurilmalarnietkazibberuvchikompaniyalarningkataloglaridanto‘g‘rilagichgakeraklitoknita’minlaberaoladiganTQtanlanadi. 2.7-jadvaldakeltirilgantexnikxarakteristikalardankeraklito‘g‘rilagichqurilmasitanlabolinadi.

2.7-jadval

To‘g‘rilagichqurilmalarningtexnikxarakteristikalari

Ishlabchiqaruvchi, turi	Modeli	Bittato‘g‘rilagichdagiparallelmodullarsoni	Kuchlanish, V	Maksimalchiqishtoki, A (bittamoduldagitok)
, , ,	, raqamlinazorat (, sifrovoykontrol)	1…4	24	148 (37)
			45	83 (21)
			60	66 (17)
, ,	, raqamlinazorat(sifrovoykontrol)	1…7	24	260 (37)
			48	144 (21)
			60	116 (17)
	, raqamlinazorat(sifrovoykontrol)	1…14	24	520 (37)
			48	288 (21)
			60	232 (17)
	, raqamlinazorat(sifrovoykontrol)	1…21	24	780 (37)
			48	432 (21)
			60	348 (17)
IBP «Svyazinjiniring»,	, analoglinazoratqurilmasi (analogovayaapparaturakontrolya)	3, 4, 6, 7	24	308 (44)
		2, 3, 4, 8, 9, 12	48	264 (22)
		2, 3, 4, 6, 8, 9	60	171 (19)
IBP «Svyazinjiniring»,	, raqamlinazorat(sifrovoykontrol), ,	3, 4, 9	24	396 (44)
		2, 3, 4, 9, 12, 18, 24	48	528 (22)
		3, 4, 7, 9	60	171 (19)
	, raqamlinazorat(sifrovoykontrol), ,	3, 6, 9, 12	24	1200 (100)
		3, 6, 9, 12	48	600 (50)
		3, 6, 9, 12	60	480 (40)
	, raqamlinazorat(sifrovoykontrol), ,	4, 6	24	132 (22)
		4, 6	48	66 (11)
		4, 6	60	54 (9)
, ,		1…4	60	60 (15)
		1…4	48	80 (20)
		1…6	48	120 (20)
		1…3	24	60 (20)
		1…3	24	120 (40)
		1…5	24	200 (40)
		1…10	24	400 (40)
		1…12	60	300 (25)
		1…8	60	200 (25)
		1…12	48	360 (30)
		1…8	48	240 (30)
		1…4	48	120 (30)
Eslatma:Sanoattug‘rilagichqurilmalariningchiqishkuchlanishiningnominalqiymatikamida±10 % atrofidaboshqarishmumkin.

O‘zgaruvchantokUETMnitanlashgao‘xshab, TQnitanlashdaundagimodullarsoninizaxirasibilananiqlashkerak:

(2.30)
buerda–modulningmaksimaltoki; –parallelulanishnihisobgaolishkoeffitsienti. BukoeffitsientTQmodullariorasidamumkinbo‘lganyuklamalarninotekistaqsimlanishinihisobgaoladi.

Olinganningqiymatinikattatomongayaxlitlashkerak. Biroq, keraklimodullarsoniushbuqurilmaningmaksimalmodullarsonidanoshmasliginita’minlashkerak, :

(2.31)
Modullarsoninianiqlashdashunie’tiborgaolishkerakki, ayrimTQmodellarifaqatbelgilanganmiqdordagimodullarbilanishlayoladi, masalan, 3, 6, 9. (2.7-jadvalgae’tiborqarating).

Modullarsoninigatengqilibtanlashxatolikkaolibkeladi, chunkibuTQmodullari 7 tamodullar (yoki 6, 9 modullar) bilanishlayolmaydi.

Akkumulyatorbatareyasielementidagikuchlanishminimal (), tokesamaksimalbo‘lgandaUETTningmaksimalaktivquvvatiavariyaviyrejimdankiyingirejimdatarmoqdaniste’molqiladi:
(2.32)
buerda –tanlanganTQiningfoydaliishkoeffitsienti.

O‘zgarmastokUETTninigiste’molqiladiganto‘liqquvvati, :

(2.33)
buerda - tanlanganTQiningquvvatkoeffitsienti.

O‘zgarmastokUETTningreaktivquvvati:

(2.34)