Ingenerlik geodeziyasi

N=h-H=0m (4)  
H=0, h=0, N=0 (5)  
11,12-rasmlar. Transformatsiyadagi balandlik tavsiyalari
Agar joyning A va V nuqtalaridan sathiy sirtlar o`tkazilgan deb faraz qilinsa, 
unda balandliklar farqi Aa-Vb=h nicbiy balandlik (orttirma) deyiladi. Bir nuqta-ning 
ikkinchi nuqtadan nisbiy balandligini va nuqtalardan birining balandligini bilgan holda 
boshqa nuqtaning balandligini topish mumkin.
1.4.1. Astronomik va geodezik koordinatalar sistemalari. Boshlangich  
geodezik sanalar
Shovun chiziqlarining og`ishlari tufayli ular yotadigan astronomik meridianlar 
tekisliklari, ellipsoid sirtiga normallar yotadigan geodezik meridianlar tekisliklari ayni 
bir nuqtalar uchun mos tushmaydi. Shu sababli nuqtalarning geoidga talluqli 

---

1
9
astronomik koordinatalari va referenstellipsoidga talluqli geodezik koordinatalari 
tekisliklari bo`lib boshlangich deb qabul qilingan ekvator va meridian tekisliklari 
xizmat kiladi.
Yer sirtidagi S nuqtaning geodezik N
s
balandligi deb - ellipsoidga normal 
bo`yicha sanaladigan ellipsoid sirtidagi nuqtaning balandligiga aytiladi.
Geodezik koordinatalar sistemasi ellipsoid sirtida ko`p geodezik masalalarni 
echish uchun keng qo`llaniladi. Oliy geodeziyada astronomik va geodezik 
koordinatalar orasidagi bog`liklik shovun chiziqlari og`ishlari orqali o`rnatiladi. Bu 
bog`liklikni quyidagi formulalarda ifodalash mumkin:
B = φ – ξ ; L = λ – η sec φ, (6) buerda, ξ va η- tegishlicha 
shovun chizig`ining meridianda va birinchi vertikalda og`ishi.
Geodezik azimut A astronomik azimut α orqali Laplas tenglamasi deyiladigan 
quyidagi formuladan hisoblanadi:
A = α + (L - λ) sin φ (7)
Geodezik ishlarda astronomik va geodezik koordinatalar farklari mayda 
masshtabli kartalarni tuzishdan boshqa hollarda hisobga olinadi.