Innovasiya va loyihalarni boshqarish

1 mavzu . “Innovasiya va loyihalarni boshqarish “ faniga kirish (2 soat)

Innovasiya túsinigi.

Innovasiya hám ilimiy- texnikalıq iskerliginiń mazmunı.
Innovasion dáwir.
Innovasion ónim.
Innovasiyani tavar retindegi ózgesheligi.
Ilimiy texnikalıq hám innovasion iskerlik.
Jańa texnikanı jaratıw hám engiziw processleri.
Innovasion dáwir basqıshları : fundamental, ámeliy izertlewler, tájiriybe konstruktorlıq jumısları, islep shıǵarıwdı engiziw.
Innovatsiya - bul bazar talabınan kelip shıqqan halda processler hám ónimlerdiń sapalı ósiw natiyjeliligin támiyinlew ushın engizilgen jańalıq bolıp tabıladı. Insan intellektuallıq iskerligi, onıń fantaziyasi, dóretiwshilik procesi, jańa ashılıwları, oylap tabılıwı hám ratsionalizatorliginiń juwmaqlawshı nátiyjesi esaplanadı.
Jańa qarıydarlıq qásiyetleri yamasa islep shıǵarıw sistemalarınıń natiyjeliligin sapalı asırıw arqalı bazarǵa ónim (tovarlar hám xızmetler) di jetkeriw-innovatsiyaǵa mısal bola aladı.
Innovatsiya - paydalanıw ushın kiritilgen jańa yamasa sezilerli dárejede jaqsılanǵan ónim (tavar, xızmet) yamasa process, satıwlardıń jańasha usılı yamasa jumıs ámeliyatındaǵı, jumıs orınlarındı shólkemlestiriwdegi hám sırtqı baylanıslardı ornatıw daǵı jańa shólkemlestirilgen usıl esaplanadı.
“Innovatsiya” termini latınsha “novatio” sózinen alınǵan bolıp, “jańalanıw” (yamasa “ózgeriw”), qosımshası bolsa latınshadan “baǵdarında” dep awdarma etiledi, eger bunı pútin “Innovatio” kórinisinde awdarma qilsaq - “ózgerisler baǵdarında” dep anıqlama beriledi. Innovation túsinigi birinshi bolıp XIX-ásirdiń ilimiy izertlewlerinde payda boldı.
“Innovatsiya” túsinigi óziniń jańa ómirin “innovciyalıq kombinatsiyalar” analiz qılıw, ekonomikalıq sistemalardıń rawajlanıwındaǵı ózgerisler nátiyjesinde XX-ásirdiń basında Avstriyalıq hám amerikalıq ekonomist Y. Shumpeterning ilimiy jumıslarında baslaǵan. Shumpeter 1900-jıllarda ekonomikada bul termindi ilimiy qollawǵa kirgizgen dáslepki ilimpazlardan edi.
Innovatsiyaǵa hár qanday túrdegi jańalıq retinde emes, bálki ámeldegi sistemanıń natiyjeliligin saldamlı túrde asıratuǵın faktor retinde qarawımız kerek. Keń tarqalǵan durıs emes pikirlewlerge qaramastan innovatsiyalar jańa ashılıwlardan parıq etedi.
Innovatsiyalardıń ilimiy ashılıwlar hám dóretpelerden ayırmashılıǵı

• 
  Ilim - bul málim aqshalardı bilimler hám ideyalarǵa aylandırıw.
  
• 
  Innovatsiyalar - bul bilimler hám ideyalardı aqshalarǵa aylandırıw bolıp tabıladı.
  
• 
  Oylap tabıw - bul jańa konsepsiyanı jaratıw sonday eken.
  
• 
  Innovatsiya - bul oylap tabıwdıń ámeliy áhmiyetin ajıratıp kórsetiw jáne onı tabıslı satılatuǵın ónimge aylandırıw.
  

Innovciyalıq iskerlik — tóplanǵan bilim, texnologiya hám úskenelerdi kommerciyalastırıwǵa qaratılǵan ilimiy, texnologiyalıq, shólkemlestirilgen, finanslıq hám kommerciya ilajları kompleksi.
Jańa yamasa qosımsha tovarlar/xizmetler yamasa jańa ayrıqshalıqlarǵa iye xizmetler innovciyalıq iskerliginiń nátiyjesi esaplanadı. Sonıń menen birge, innovciyalıq iskerlikti innovatsiyalardı jaratıw, ózlestiriw, tarqatıw jáne olardan paydalanıw iskerligi retinde de belgilew múmkin.Innovciyalıq iskerlik — islep shıǵarılıp atırǵan ónimler (tovarlar, xızmetler) nomenklaturasini keńeytiw hám jańalaw hám sapasın jaqsılaw, olardı tayarlaw, keyinirek ishki hám shet el bazarlarda engiziw hám nátiyjeli ámelge asırıw texnologiyaların jetilistiriw ushın ilimiy izertlewler hám islenbeler nátiyjelerin isletiw hám kommerciyalastırıwǵa qaratılǵan, birgelikte innovatsiyalarǵa alıp keletuǵın ilimiy, texnikalıq, texnologiyalıq, shólkemlestirilgen, finanslıq hám kommerciya ilajların kompleksti názerde tutatuǵın iskerlik
Túrleri hám formaları
Innovciyalıq iskerliginiń bir neshe túrleri ámelde bolıp olar tómendegiler:
1. Ilimiy izertlewler hám tájiriybe-konstruktorlıq islenbeleri (IITKI);
2. Jańa paydalı ayrıqshalıqlarǵa iye ónimlerdi jaratıw ;
3. Texnologiyalıq innovatsiyalar : ámeldegi ónim, buyım, texnikanı jańa yamasa nátiyjeli islep shıǵara alıw ; islep shıǵarıwdı tayarlaw hám shólkemlestiriw, jańa ónimdi islep shıǵarıw yamasa jańa texnologiyalıq processni qóllaw ushın zárúr bolǵan islep shıǵarıw hám sapa qadaǵalawı dástúrleri, usılları hám standartlarındaǵı ózgerisler;
4. Process innovatsiyaları : islep shıǵarıwdı proektlestiriw, óndiristiń jańa usılları, jańa islep shıǵarıw processleri, sonday-aq jobalar hám sızılmalardı, texnikalıq specifikaciyalar hám basqalar dizayni hám islep shıǵıw ;
5. Shólkemlestirilgen jańalıqlar — menejment sistemasın jetilistiriw;
6. Ámelge asırılǵan texnologiyalar — óz texnologiyalıq maqsetine kóre texnologiyalıq hám basqa innovatsiyalardı engiziw menen baylanıslı bolǵan mashina hám úskeneler satıp alıw ;
7. Oylap tabılǵanlar, sanaat úlgileri, paydalı modellerden paydalanıw, nou-xauni jarıyalaw, sonıń menen birge texnologiyalıq mazmundagi xızmetlerden paydalanıw ushın patent, litsenziyalar (shártnamalar ) formasındaǵı ámelge asırilmagan texnologiyalardı satıp alıw ; texnologiyalıq innovatsiyalardı ámelge asırıw menen baylanıslı programmalıq qurallardı satıp alıw ;
8. Xızmetkerlerdi oqıtıw, tayarlaw hám qayta tayarlaw ;
9. Marketing innovatsiyaları — ónimler dizayni hám qadog'idagi zárúrli ózgerislerdi óz ishine alǵan jańa yamasa sezilerli dárejede jaqsılanǵan marketing usılların ámelge asırıw, ónim (xızmetler) ni satıw hám prezentaciyası, olardı marketing bazarlarında usınıw hám targ'ib qılıw, jańa baha strategiyaların qáliplestiriwdiń jańa usılların qóllaw.