Innovatsiyalar vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti samarqand filiali

Tashqi qarzga tasir etuvchi omillar
Davlat qarzi iqtisodiyotga bir necha kanallar orqali ta'sir koʻrsatadi. Davlat qarzining yuqori darajasi uzoq muddatli foiz stavkalari, kelajakdagi soliqqa tortish, inflyatsiya, nisbatan noaniqlik tufayli kapital toʻplanishi va oʻsishiga salbiy ta'sir koʻrsatishi mumkin. Qarz inqirozining oʻta og'ir holatlarida, kredit yoki valyuta inqirozini keltirib chiqarish orqali bu ta'sirlarni kuchaytirish mumkin. Yuqori tashqi qarz, shuningdek, kontratsiklik fiskal siyosat doirasini cheklashi mumkin, bu esa yuqori iqtisodiy oʻsishning yanada pasayishiga olib kelishi mumkin. Neoklassik oʻsish nazariyasiga koʻra, davlat qarzining oʻsishi fiskal taqchillik tufayli oʻsishning sekinlashishiga va yangi barqaror holatga oʻtish yoʻlida oʻsishning vaqtincha pasayishiga olib keladi, endogen oʻsishda esa yuqori davlat qarzi doimiy iqtisodiy pasayishiga olib keladi (Reinhart va Rogoff, 2010).
Rivojlanayotgan mamlakatlar sharoitida tashqi qarzning iqtisodiy oʻsishga ta'siri boʻyicha bir nechta mavjud tadqiqotlar qarzning oshib ketishi gipotezasi bilan izohlanadi. Binobarin, u investitsiya qilish uchun rag'batlantiruvchi omillarga ta’sir koʻrsatadi. Rivojlanyotgan mamlakatlarda nazariy prognozlar va empirik dalillarga qaramay, yuqori davlat qarzining yalpi ichki mahsulotning oʻsishiga ta'sirining tizimli tahlili va dalillari kam. Xususan, davlat qarzining oʻsishga ta'siri va oʻsishning boshqa determinantlari, shuningdek, sekin iqtisodiy oʻsish katta davlat qarziga olib kelishi mumkin boʻlgan muammolar haqida juda kam ilmiy izlanishlar olib borilgan (Lakshmanasamy, 2021).
Shu sababli, ushbu tadqiqot makroiqtisodiy oʻzgaruvchilardan foydalangan holda Oʻzbekistonning tashqi davlat qarzi va iqtisodiy oʻsish oʻrtasidagi bog'liqlikni oʻrganishga harakat qiladi. Ushbu tadqiqot 2014 yildan 2021 yilgacha b oʻlgan yil davomida yillik vaqt oralig’i ma'lumotlaridan foydalanadi. Ma'lumotlar TheGlobalEconomy.com
https://www.theglobaleconomy.com/Uzbekistan/Government_debt/
saytidagi koʻrsatkichlaridan olingan.