Инсон ҳаётида молиявий режалаштириш

3.

• 3.
• Бола қўлига пул олган заҳоти пул билан муомала қилишни, даромад ва буромадни таққослашни ўрга-ниши керак;
• Кундалик харажатларни турли мақсадлар учун бир неча қисмга бўлишингиз ёҳуд “уй банки” ташкил этишингиз, ёҳуд махсус кирим ва чиқим дафтари тутиб, болангиз тежаган пулларни ёзиб боришингиз мумкин;
• Вариантлар кўп. Муҳими – сизга ҳам, фарзандингизга ҳам маъқул келадиган, иккалангиз ҳам риоя қилади-ганини топиш.

2. ИЖТИМОИЙ ТАЪМИНОТНИ ҲИСОБГА ОЛИШ

• 2. ИЖТИМОИЙ ТАЪМИНОТНИ ҲИСОБГА ОЛИШ
•  
• Кўплаб мамлакатларда ҳукумат фуқароларни мажбурий пенсия суғур-таси тизимида иштирок этишга мажбур қилади. Бу тизим ижтимоий таъминот деб аталади;
• Бундай тизим қўлланилганда, одамлар ишлаб турган даврида махсус солиқлар тўлайдилар ва эвазига қарилик даврида умрбод рентага эга бўладилар.
• Бу каби мажбурий жамғарма тизими қариликни ўйлаб йиғилаётган ихтиёрий жамғарма суммасига таъсир қилиши керак;
• Агар ижтимоий таъминот тизими шу тизим доирасидаги бадал-солиқла-рингиз бўйича даромадлилик ставкасини сизнинг шахсий ихтиёрий жам-ғармангиз бўйича даромадлилик ставкасига тенг миқдорда таклиф эта олса, у ҳолда ижтимоий таъминот дастурида иштирок этиш ҳаётингиз давомидаги режалаштирган харажатларингизга таъсир қилмайди. Мажбурий жамғармалар ўз ихтиёрий жамғармаларингизнинг бир қисмини ўрнини босади.
• Кўплаб мамлакатларда ижтимоий таъминот тизими даромади паст ки-шиларга даромади юқори кишиларга нисбатан имтиёзлироқ (даромад-лилик ставкаси юқорироқ) шартларни таклиф этади. Пенсия умрбод ан-нуитет кўринишида тўланади, шундай экан сиз қанчалик камбағал ёки бой эканингизни аҳамияти йўқ – қанча узоқ умр кўрсангиз ҳақиқий даромадлилик ставкангиз шунча юқори бўлади.

3. СОЛИҚЛАРНИ ТЎЛАШ МУДДАТИ КЕЧИКТИРИЛАДИГАН ИХТИЁРИЙ ПЕНСИЯ ЖАМҒАРМА РЕЖАЛАРИ

• 3. СОЛИҚЛАРНИ ТЎЛАШ МУДДАТИ КЕЧИКТИРИЛАДИГАН ИХТИЁРИЙ ПЕНСИЯ ЖАМҒАРМА РЕЖАЛАРИ
•  
• Кўп мамлакатларда имтиёзли солиққа тортиш шартлари ёрдамида ҳукумат жамғариб бориладиган ихтиёрий пенсия таъминоти дастурларини рағбатлантиради;
• Масалан, АҚШда имтиёзли шартларда солиққа тортиладиган ҳисоб рақамлари очишга рухсат этилган (IRA – individual retirement account). Бунда солиққа тортиладиган даромад шу ҳисобни тўлдиришга кетган маблағ миқдорига тенг миқдорда камаяди. Шу билан бирга пуллар ҳисобдан олинмагунга қадар бу омонат бўйича фоизлар солиққа тортилмайди;
• Бу каби пенсия жамғармалари схемаларини (пенсия режалари) солиқ тўлашдан озод этилган (tax exempt) схема деб эмас, балки солиқ тўлови муддати кечиктирилган (tax deffered) схемалар деб аташ мумкин, чунки ҳисоб рақамидан ечиладиган ҳар қандай сумма шу заҳоти солиққа тортилади;