Inson miyasi (Encephalon)

Medulla oblongata
medulla oblongata (lotincha: medulla
oblongata) beshinchi miya vesikulasidan
rivojlanib, orqa miyaning davomi
hisoblanadi. Medulla oblongatasining
kulrang moddasi kranial nervlarning
alohida yadrolaridan iborat. Oq modda —
bu orqa miya va miyaning yoʻllari boʻlib,
ular miya poyasiga va u erdan orqa
miyaga choʻziladi.
Miyaning kompyuter tomogrammasi

---

Medulla oblongatasining oldingi yuzasida
oldingi oʻrta yoriqlar mavjud boʻlib, uning
yon tomonlarida piramidalar deb
ataladigan qalinlashgan oq tolalar
mavjud. Piramidalar tolalarining bir qismi
qarama-qarshi tomonga oʻtib, lateral
piramidal yoʻlni tashkil etuvchi
piramidalar chorrahasini hosil qilganligi
sababli torayadi. Oq tolalarning kesib
oʻtmaydigan qismi toʻgʻri piramidal yoʻl
hosil qiladi.
Koʻprik- pons
Koʻprik (lotincha: pons) medulla
oblongata ustida joylashgan. Bu
koʻndalang joylashtirilgan tolalar bilan

---

qalinlashgan rulondir. Uning markazida
miyaning asosiy arteriyasi joylashgan
asosiy truba oʻtadi. Joʻyakning ikkala
tomonida piramidal yoʻllardan hosil
boʻlgan sezilarli balandliklar mavjud.
Koʻprik koʻp sonli koʻndalang tolalardan
iborat boʻlib, uning oq moddasini — nerv
tolalarini hosil qiladi. Elyaflar orasida
koʻprik yadrolarini tashkil etuvchi kulrang
moddalarning koʻplab toʻplanishi mavjud.
Serebellumga davom etib, nerv tolalari
uning oʻrta oyoqlarini hosil qiladi.
Serebellum-miyacha
Serebellum (lotincha: cerebellum)
koʻprikning orqa yuzasida va posterior

---

kranial chuqurlikda medulla
oblongatasida yotadi. U ikkita yarim
shardan va yarim sharlarni bir-biriga
bogʻlaydigan qurtdan iborat.
Serebellumning massasi 120-150 g.
Serebellum bosh miyadan gorizontal
yoriq bilan ajralib turadi, bunda dura
mater bosh suyagining orqa
chuqurchasiga choʻzilgan serebellar
chodirni hosil qiladi. Serebellumning har
bir yarim shari kulrang va oq materiyadan
iborat.
Serebellumning kulrang moddasi oqning
tepasida korteks shaklida joylashgan.
Nerv yadrolari serebellar yarim sharlar
ichida joylashgan boʻlib, ularning massasi

---

asosan oq modda bilan ifodalanadi.
Yarim sharlarning korteksi parallel
joʻyaklarni hosil qiladi, ular orasida bir xil
shakldagi konvolyutsiyalar mavjud.
Joʻyaklar serebellumning har bir yarim
sharini bir necha qismlarga ajratadi.
Qismlardan biri — serebellumning oʻrta
oyoqlariga ulashgan boʻlak,
boshqalardan koʻra koʻproq ajralib turadi.
Bu filogenetik jihatdan eng qadimgi
hisoblanadi. Chuvalchangning qopqogʻi
va tugunlari allaqachon pastki umurtqali
hayvonlarda paydo boʻladi va vestibulyar
apparatlarning ishlashi bilan bogʻliq.
Serebellar yarim sharlar poʻstlogʻi nerv
hujayralarining ikki qatlamidan iborat:

---

tashqi molekulyar va donador.
Poʻstlogʻining qalinligi 1-2,5 mm.
Serebellumning kulrang moddasi oq
rangda boʻlinadi, shuning uchun u
serebellumning hayot daraxti deb ataladi.
Serebellum miya poyasi bilan uchta juft
oyoq orqali bogʻlangan. Oyoqlar tolalar
toʻplamlari bilan ifodalanadi.
Serebellumning pastki (kaudal) oyoqlari
medulla oblongatasiga boradi va ular
arqon tanasi deb ham ataladi. Ularga
orqa miya orqa miya trakti kiradi.
Serebellumning oʻrta (koʻprik) oyoqlari
koʻprik bilan bogʻlangan boʻlib, ularda
koʻndalang tolalar miya yarim

---

korteksining neyronlariga oʻtadi. Oʻrta
oyoqlardan kortikal-koʻprik yoʻli oʻtadi,
buning natijasida miya yarim korteksi
serebellumga taʼsir qiladi.
Oq tolalar koʻrinishidagi serebellumning
yuqori oyoqlari oʻrta miya yoʻnalishi
boʻylab boradi, ular oʻrta miyaning
oyoqlari boʻylab joylashgan va ularga
yaqin joylashgan. Yuqori (kranial)
serebellar pedunkullar asosan uning
yadrolaridagi tolalardan iborat boʻlib,
talamus optikasi, gipotalamus va qizil
yadrolarga impulslarni oʻtkazish uchun
asosiy yoʻl boʻlib xizmat qiladi.
Oyoqlari old tomonda, shinalar esa
orqada joylashgan. Shina va oyoqlar

---

orasida oʻrta miyaning suv oʻtkazgichi
(Sylvius aqueductus) yotadi. U toʻrtinchi
qorinchani uchinchi qorincha bilan
bogʻlaydi.
Serebellumning asosiy vazifasi —
harakatlarni refleksli muvofiqlashtirish va
mushaklarning ohangini taqsimlash.