Inson miyasi (Encephalon)

Oʻrta miya-mesencephalon
Oʻrta miya qopqogʻi (lotincha:
mesencephalon) uning qopqogʻi ustida
yotadi va yuqoridan oʻrta miyaning suv
oʻtkazgichini qoplaydi. Qopqoqda
shinaning plitasi (quadremium) mavjud.
Ikkita yuqori tepalik vizual analizatorning

---

funksiyasi bilan bogʻliq boʻlib, koʻrish
stimulyatorlariga reflekslarni yoʻnaltirish
markazlari vazifasini bajaradi va shuning
uchun vizual deb ataladi. Ikki pastki
tuberkulyar eshitish qobiliyatiga ega, ular
reflekslarni tovushli ogohlantirishlarga
yoʻnaltirish bilan bogʻliq. Yuqori
tayoqchalar yuqori tutqichlar yordamida
diensefalonning lateral genikulyar
tanalari bilan, pastki boʻgʻinlar pastki
tutqichlar orqali medial jinsiy tanachalar
bilan tutashgan.
Tegmental plastinkadan miyani orqa
miya bilan bogʻlaydigan orqa miya trakti
boshlanadi. Efferent impulslar koʻrish va

---

eshitish stimullariga javoban u orqali
oʻtadi.
Katta yarim sharlar- Hemisphaerium
cerebri
Miya truba orqali ikkita yarim sharga
(Hemisphaerium cerebri) boʻlinadi: chap
va oʻng. Miya yarim sharlari tarkibiga
quyidagilar kiradi: miya yarim korteksi
(plash), bazal ganglionlar, olfaktor miya
va lateral qorinchalar. Miyaning yarim
Inson miya yarim korteksining medial yuzasi

---

sharlari uzunlamasına yoriq bilan ajralib
turadi, uning chuqurchasida ularni
bogʻlaydigan korpus kallosum mavjud.
Har bir yarim sharda quyidagi sirtlar
ajralib turadi:
1. yuqori lateral, konveks, kranial
tonozning ichki yuzasiga qaragan;
2. bosh suyagi tagining ichki yuzasida
joylashgan pastki sirt;
3. medial sirt, bu orqali yarim sharlar
bir-biriga bogʻlangan.
Har bir yarim sharda eng koʻp chiqadigan
qismlar mavjud: oldida — frontal qutb,
orqada — oksipital qutb, yon tomonda —
temporal qutb. Bundan tashqari, har bir
miya yarim sharlari toʻrtta katta lobga

---

boʻlinadi: frontal, parietal, oksipital va
temporal. Miyaning lateral
chuqurchasining chuqurlashishida kichik
boʻlak — orolcha yotadi. Yarim sharlar
joʻyaklar bilan loblarga boʻlinadi. Ularning
eng chuquri lateral yoki lateral boʻlib, u
Silvian joʻyak deb ham ataladi. Yanal
sulkus temporal lobni frontal va
parietaldan ajratib turadi. Yarim
sharlarning yuqori chetidan markaziy
sulkus yoki Roland sulkus pastga
tushadi. U miyaning frontal qismini
parietaldan ajratib turadi. Oksipital lob
parietaldan faqat yarim sharlarning
medial yuzasi tomonidan — parieto-
oksipital trubadan ajratiladi.

---

Miya yarim sharlari tashqi tomondan
kulrang moddalar bilan qoplangan boʻlib,
miya poʻstlogʻini yoki plashini hosil qiladi.
Korteksda 15 milliard hujayra mavjud va
ularning har biri qoʻshni hujayralar bilan 7
dan 10 minggacha aloqaga ega ekanligini
hisobga olsak, korteksning funksiyalari
moslashuvchan, barqaror va ishonchli
degan xulosaga kelishimiz mumkin.
Korteksning yuzasi joʻyaklar va
konvolyutsiyalar tufayli sezilarli darajada
oshadi. Filogenetik korteks miyaning eng
katta tuzilishi boʻlib, uning maydoni
taxminan 220 ming mm 
2
ni tashkil qiladi.
Miyaning 
ontogenezi
-
rivojlanishi

---