Inson o‟zligini anglagani, nasl-nasabini chuqurroq bilgani
Download 1.82 Mb. Pdf ko'rish
|
|
57
40-§. XIX asr birinchi yarmida Markaziy Osiyo uchun Buyuk Britaniya – Rossiya raqobatchiligi UYGA VAZIFA: 1-TOPSHIRIQ: TEST SAVOLLARI 1. O‟rta Osiyo masalasida Buyuk Britaniya va Rossiya o‟rtasida raqobat qachon kuchayib ketdi? A) XIX asrning birinchi yarmi B) XIX asr ikkinchi yarmi
C) XVIII asr oxirlari D) XVIII asr boshlari 2. Murkford qachon Buxoroga kelgan? A) 1826-yil mart
B) 1839-yil yanvar C) 1831-yil dekabr D) 1825-yil fevral
A) Volf
C) Murkford D) Berg
4. Qaysi ingliz elchisi 80 sandiq turli xil mollar bilan Buxoro qushbegisiga uchrashgan? A) A.Byorns
C) Berg D) Murkford 5. Qaysi ingliz elchisi Buxoro xonligini har tomonlama o‟rganishga , mahalliy hukmdorlar orasida inglizlarga tarafdor guruhni shakllantirishga muvaffaq bo‟lgan? A) Murkford
C) Berg D) A.Byorns 6. Rus hukumati qachon rus elchisi Berg boshchiligida Ustyurtga ekspeditsiya yuborib, Markaziy Osiyoga boradigan yo‟llarni yanada aniqroq belgilab oldi? A) 1832-yil
C) 1826-yil
D) 1839-yil 7. Qaysi ingliz josusi o‟zini arman savdogari deb tanitgan, qo‟lida hind va afg‟on savdogarlarining tavsiyanomalari bo‟lgan? A) Volf
C) Berg D) Murkford 8. Murkford 1825-yil fevral oyida qayerga kelgan? A) Toshkent
C) Xiva D) Qo‘qon 9. Angliya qachon Afg‟onistonga harbiy harakatlar boshladi va Rossiya-Buyuk Britaniya munosabatlari keskinlashib ketdi? A) 1840-yil
C) 1838-yil D) 1837-yil 10. O‟rta Osiyoga kelib turgan ingliz josuslari kimlar? 1)Murkrofd 2)Jeyms Ebbot 3)Florio Beneveni 4)Charlz Stoddort 5)Konnoli 6)Volf 7)Richard Shekspir 8) Berg A) 1, 3, 5, 7, 8
B) 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7
C) 2, 3, 4, 5 D) 1, 2, 4, 5, 6, 7 11. Rus hukumati qaysi rus elchisi boshchiligida Ustyurtga ekspeditsiya yuborib, Markaziy Osiyoga boradigan yo‟llarni yanada aniqroq belgilab oldi? A) Berg
C) F.Beneveni D) Perovskiy 12. Rossiya imperiyasi Xiva xonligiga birinchi harbiy yurishni qachon boshlagan? A) 1839-yil
C) 1840-yil D) 1837-yil 13. A.Byorns qachon Buxoroga kelgan? A) 1826-yil
C) 1832-yil D) 1825-yil fevral 14. Perovskiy qaysi hududning general-gubernatori? A) Aralsk
C) Orenburg D) Moskva 15. Perovskiy nima uchun orqaga qaytgan? A) sovuq va yem-hashakning tugashi
B) mahalliy aholining qattiq qarshiligi C) jazirama issiq va otlarga o‘lat tegishi
D) oziq-ovqatning tugashi 16. 1847-yilda Rossiya Markaziy Osiyoga olib boradigan yo‟lda ikkita istehkom qurdiradi.Bular qaysilar? 1)Aralsk shahri yaqinidagi Raim 2)Yettisuv Olatog‘idagi Kopal 3) Or daryosi bo‘yidagi Orenburg 4) Issiqko‘k yaqinidagi Verniy A) 2 va 3
B) 1 va 4
C) 1 va 2
D) 3 va 4 17. Qaysi sabab Rossiya olib borgan siyosatda harbiy yo‟l bilan Markaziy Osiyoni ishg‟ol etish tomon burilish ro‟y berganligining yaqqol isbotidir? A) Raim va Kopal istehkomlarining qurilishi
B) F.Beneveni elchiligi C) Perovskiy ekspeditsiyasi
D) Orenburg va Verniy istehkomlarining qurilishi 18. Rossiya imperiyasi Xiva xonligiga birinchi harbiy yurishni kim boshchiligida boshlagan? A) Berg
C) B.Cherkasskiy D) Perovskiy 19. Qaysi Qo‟qon xoni yangi istehkom qurilishidan norozi bo‟lgan? A) Muhammadalixon
B) Xudoyorxon
C) Sheralixon D) Murodxon 20. Qaysi hudud Rossiya va Buyuk Britaniya mustamlakalarini ajratib turishi kerak edi? A) Afg‘onsiton
C) Eron D) Tibet
TEST SAVOLLARIGA O‟QUVCHINING JAVOBLARI: Savol 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 JAMI: Javob Ball O‟quvchiga mavzu yuzasidan berilgan topshiriqlarni nazorat qilib boruvchilar tomonidan tekshirib borilishi : Fan o‟qituvchisi: ____________ ______________________ Ota-onasi: ___________ ______________________ (imzo) (Ismi sharifi) (imzo) (Ismi sharifi) 8-sinf O‟zbekiston tarixi fanidan TOPSHIRIQLAR 58
1. 1428-1468-yillar - «O‘zbek ulusi»da Abulxayrxonning hukmronligi. 2.
manbalarda bu davlat «O‘zbek ulusi» (o‘zbeklar mamlakati) deb ham ataladi. 3.
1447-yil - Xuroson hukmdori Shohrux vafot etishi va Xuroson davlatining parchalanishi. 4.
1468-yil - Abulxayrxon vafot etishi bilanoq, «O‘zbek ulusi» parchalanib ketdi. 5.
1469-1506-yillar - Xurosonda Sulton Husayn Boyqaroning hukmronligi. 6.
1483-yil 14-fevral - 1530-yil 26-dekabr Bobur Mirzoning yashagan yillari. 7.
1493-1529-yillar - Bobur «Boburnoma»da bo‘lib o‘tgan tarixiy voqealar haqida yilma-yil hikoya qiladi. 8.
9.
1494-yil - Bobur Mirzoning amakisi Sulton Ahmad Mirzo Farg‘ona ustiga yurish 1494-yil - Umarshayx Mirzo baxtsiz hodisa tufayli halok bo‘lgach, hokimiyat 11 yoshli Bobur Mirzo qo‘liga o‘tdi.
10.
1495-1497-yillar - Movarounnahrda Boysung‘ur Mirzoning hukmronligi. 11.
1495-yil yanvar - Samarqand taxtiga Sulton Mahmud Mirzoning ikkinchi o‘g‘li Boysung‘ur Mirzo o‘tqizildi. Shunday qilib, Andijonda Bobur Mirzo, Samarqandda Boysung‘ur Mirzo, Toshkentda Sulton Mahmudxon, Hirotda esa Sulton Husayn Boyqaro hukmronlik qiladilar. 12.
13.
1497-yil may - Bobur Mirzo ikkinchi marta Samarqandga yurish bollaydi. 14.
1497-yil noyabr oxiri - Bobur Mirzo Samarqand taxtini egallaydi. 15.
1499-yil - Muhammad Shayboniyxon Movarounnahrni zabt etishni boshlashi. 16.
1500-1556-yillar - yetuk tarixchi olim Mirza Muhammad Haydar yashagan yillar. 17.
1500-yil - Bobur Mirzo bilan Jahongir Mirzo o‘rtasida sulh tuzildi. 18.
1500-yil - Muhammad Shayboniyxon Samarqandni jangsiz egalladi. 19.
1500-yil kuz - Bobur Mirzo Samarqandga yurish boshladi. Bobur Mirzo Samarqand taxtini ikkinchi marta egalladi. 20.
1501-yil - Muhammad Shayboniyxon Samarqandni uzil-kesil egalladi. Katta qo‘shinga ega bo‘lgan Muhammad Shayboniyxon endi butun Movarounnahrni egallay boshladi. 21.
1501-1601-yillar – Movarounnahrda shayboniylar sulolasi hukmronligi. 22.
Mirzo yengildi. Bobur Samarqandni tark etib, o‘zga yurtlarga ketadi. 23.
1503-yil - Shayboniyxon tomonidan Toshkent va Shohruxiya shaharlari egallanadi. Shayboniyxon Ulug‘bek Mirzoning Abulxayrxonga uzatilgan qizi Robiya Sultonbegimning o‘g‘illari Ko‘chkunchixon va Suyunchxo‘jaxonlarni Toshkent va Shohruxiyaga hokim etib tayinladi. 24.
o‘rnatildi. Samarqand shahri poytaxt etib belgilandi. 25.
1504-yil sentabr - Bobur Mirzo Kobulga borib, bu yerda hokimiyatni qo‘lga kiritdi. 26.
27.
1506-1509-yillar - Shayboniyxon tomonidan Xuroson zabt etildi. 28.
1506-yil - Sulton Husayn Boyqaro vafot etdi. 29.
1507-yil - Muhammad Shayboniyxon Xurosonni bo‘ysundiradi. Butun mintaqani yagona bir markaz --- Samarqand qo‘l ostida birlashtira oldi. 30.
1507-yil - Shayboniyxon tomonidan pul islohoti o‘tkazildi. 31.
8-sinf O‟zbekiston tarixi fanidagi tarixiy sanalar 59
32.
1510-yil - Shayboniyxon va Eron hukmdori shoh Ismoil qo‘shini to‘qnashdi. Marv yaqinida bo‘lgan jangda Muhammad Shayboniyxon qo‘shinlari yengildi. Shayboniyxon va uning safdoshlari jangda halok bo‘lishdi. 33.
Lekin, yana qo‘ldan chiqaradi. 34.
1512-1526-yillar - Bobur Kobulni idora qildi. 35.
haqida risola;) asarini yozgan. 36.
1526-1858-yillar - boburiylar saltanati 332 yil hukmronlik qildi. 37.
(Davolash bo‘yicha dastur) asarlarini yozgan. 38.
1526-yil - Bobur Dehli hukmdori Ibrohim Lo‘diy qo‘shinlarini tor-mor keltirdi. Hindistonda boburiylar sulolasiga asos solindi. 39.
1533-1540-yillar - Movarounnahrda Ubaydullaxon hukmronligi. 40.
41.
1540-1541-yillar - Buxoro xonligida Abdullaxon I ning hukmronligi. 42.
1541-1546-yillar - yetuk tarixchi olim Mirza Muhammad Haydar Yunusxonning nabirasi, tog‘avachchasi Abdurashidxonga bag‘ishlab «Tarixi Rashidiy» asarini yozadi. 43.
1541-yil - Muhammad Husayn Samarqandiy ilmi tib va dori-darmonlar haqida asar yozgan. 44.
45.
1550-yil - Muhammad Amin ibn Ubaydulla Mo‘minobodiy «Hisobi amali shabaka» (Shabaka jadvali amali hisobi;) asarini yozgan. 46.
1552-yil - Ivan Grozniy Qozon xonligini bosib oldi. 47.
48.
1556-1585-yillar - Zarafshon daryosida Karmana, Mehtar Qosim, Chahorminor, Jondor suv ayirg‘ichlari; Nurota tog‘ida Oqchob, Murg‘ob vohasida Hovuzixon suv omborlari qurilgan. Bundan tashqari, Sangzor daryosidan Jizzax vohasiga Tuyatortar kanali, Somonjuq dashtini obodonlashtirishga xizmat qilgan Xoja Ka‘ab kanali, Afshona kanali, Amudaryodan Chorjo‘yga, Murg‘obdan Marvga, Vaxshdan uning atrof vohalariga suv chiqarishga imkon beruvchi kanallar qazilgan. 49.
50.
1556-yil - Muhammad Islomning ko‘magida Abdullaxon amalda Buxoro taxtini egallaydi. Muhammad Islom Alloh nomidan Abdullaxonning faoliyatiga oq fotiha bergan edi. 51.
1557-1558-yillar - Abdullaxon II tomonidan Moskvaga elchilar yuborilgan. Elchilar Astraxan orqali Moskvaga borib Ivan Grozniy huzurida bo‘ladilar. 52.
1557-1561-yillar – Buxoro xonligida Pirmuhammadxon Ining hukmronligi. 53.
guvohnomasi bilan Buxoroga yuboriladi. Elchi Antoniy Jenkinson Buxoro xoni Buxoro-Rossiya munosabatlari Abdullaxon II tomonidan qabul qilindi. 54.
55.
1578-yil - Abdullaxon II Samarqandni, 1583-yil Toshkent va Farg‘onani, 1584-yil - Badaxshonni zabt etdi. 56.
1584-yil - Hofiz Ko‘hakiy Toshkentda vafot etadi. 57.
58.
1598-yil - o‘z davrining yetuk tabibi, tib olimi Ubaydulloh Kahhol ibn Muhammad Yusuf Toshkand hokimi Darvishxonning buyrug‘iga binoan «Shifo ul-ilal» asarini yozadi. Asar 500 varaqdan ko‘p bo‘lib, uzoq vaqtgacha tib ilmidan asosiy qo‘llanma tarzida undan foydalanilgan. 59.
60.
1601-yil - Pirmuhammadxon bilan ashtarxoniy Jonibek Sultonning o‘g‘li Boqi Muhammad o‘rtasida Samarqand yaqinidagi Bog‘i Shamol mavzeyida jang bo‘ladi. Jangda Pirmuhammadxon engiladi va 80 yoshida qatl etiladi. 61.
miqyosda nishonlandi. Andijonda Bobur haykali o‘rnatildi, ramziy qabr maqbarasi qurildi. «Bobur milliy bog‘i» va shu bog‘ qoshida «Bobur va jahon adabiyoti» nomli muzey tashkil etildi. 60
Uzoq tarix silsilasidagi ulug‗ insonlarning o‗tmishda tutgan o‗rni va egallagan mavqei haqida fikr yuritish hamma zamonlarda ham murakkab kechgan. Zero, insoniyat tarixida jamiyatni o‗z qo‗li ostida boshqarib, hayotning yana boshqa sohalarida faoliyat ko‗rsatib o‗chmas iz qoldirgan tarixiy shaxslar haqida atroflicha so‗z yuritish chuqur ilmiy mushohada va salohiyatni, keng va teran tafakkur egasi bo‗lishni, shu bilan birga xolislikni talab etadi. Quyida mamlakatimiz zaminida hukmronlik qilgan barcha sulolalar va hukmdorlar haqida tanishishingiz mumkin.
(qadimgi davrdan XIII asr o‗rtalarigacha) (siyovushiylar, afrig‗iylar, ma‘muniylar, oltintoshular, anushteginiylar)
• Kayxusrav (taxminan mil. avv. 1200-1140) • Saksafar (taxminan mil. avv. 519-517) • Farasman (taxminan mil. avv. 329-320) • Xusrav (taxminan mil. avv. 320)
• Afrig‗ (IV asr boshi) • Abu Abdulloh Muhammad (?-995-yil, sulolaning so‗ngi vakili)
• Ma‘mun ibn Muhammad (995-997) • Ali ibn Ma‘mun (997-999) • Ma‘mun ibn Ma‘mun (999-1017)
• Oltintosh (1017-1032) • Said ibn Ma‘sud (1032 -?) • Ismoil Xandon (?- 1041)
• Smerdis (mil. avv. 530-522) • Dadarshish (mil. avv. 522-486) • Ariamen (mil. avv. 486-480) • Masist (mil. avv. 480-465) • Artabon (mil. avv. 465-423) • Bess (mil. avv. 335-329)
• Aleksandr Makedonskiy (mil. avv. 329-323)
• Antiox I (mil. avv. 293-260)
• Diodot I (mil. avv. 250-238) • Diodot II (mil. avv. 238-212) • Evtidem (mil. avv. 212-199) • Demetriy (mil. avv. 199-167) • Evkratit (mil.avv. 167-155) • Geleokl (mil. avv. 155-130)
• Kudzula Kadfiz (15-51) • Vima Kadfiz (51-78) • Kanishka (78 -123) • Vasishka (123-127) • Xuvishka (127-159) • Vasudeva I (159-193) • Kanishka III (193-222) • Vasudeva II (222-244)
(Sirdaryo bo‗ylaridan Amudaryo havzasigacha bo‗lgan hudud) • Grumbat …
(Amudaryo havzasi va janubi-g‗arbiy Sug‗d) • Kidar …
Eftaliylar (V asrning 2-yarmi - VI asrning 60- yillari) • Vaxshunvar …
61
• Istemi (553-576) • Qora Churin (576-609) • Taman (609-611) • Sheguyxon (611-618) • To‗nyobg‗uxon (618-630) • Sibirxon (630-631) • Irbis • Bo‗lunyobg‗uxon (631) • To‗ng Alp Duluxon (631-634) • To‗ngshad-Ishbara To‗lisshad (634-639) • Elqutluqshad Irbisxon (639-640) • Bahodur-Irbisyobg‗uxon (640-641) • Irbis Sheguyxon (641-651) • Ishbaraxon (651-657)
• Nuh ibn Asad (819-842) • Ahmad ibn Asad (842-864) • Nasr I ibn Ahmad (865-892) • Ismoil ibn Ahmad (874-907) • Ahmad ibn Ismoil (907-914) • Nasr II ibn Ahmad (914-943) • Nuh I ibn Nasr (943-954) • Abdumalik ibn Nuh (954-961) • Mansur I ibn Nuh (961-976) • Nuh II ibn Mansur (976-997) • Mansur II ibn Nuh (997-999) • Abdulmalik II ibn Nuh (999-1000) • Ismoil ibn Nuh (1000-1005)
Yirik vakillari: • Abdulkarim Sotuq Bug‗roxon (859-955) • Muso ibn Abdulkarim (955-970) • Hasan ibn Sulaymon (977-992) • Ahmad ibn Ali Arslonxon (998-1017; hokimiyat amalda ukasi Nasr ibn Ali qo‗lida bo‗lgan) • Mansur ibn Ali (1017-26) • Ibrohim ibn Nasr Tamg‗achxon (1040-70) • Arslonxon Muhammad ibn Sulaymon (1102- 30)
• Usmon ibn Ibrohim (?-1212)
Download 1.82 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|