Inson psixik taraqqiyotida muloqotning ahamiyati

II.2. Shaxs shakllanishida muloqot xususiyatlarini aniqlash metodlari
"Bola atrofdagi odamlar bilan qanday munosabatda" metodikasi. Ushbu metodik savolnoma bolaning kommunikativ sifatlarini baxolashga mo’ljallangan. Ushbu metodik savolnoma yordamida bolaning atrofidagi odamlar bilan kommunikativ qobiliyatlari tashxislanadi va bu quyidagi mezonlarga asoslanadi.
1. Mexribonlik
2. Odamlarga e'tiborliligi
3. Rosto’yligi
4. Muloyimligi
5. Muloqatchanligi
6. Saxiyligi
7. Xamisha birovlarga yordam berishga tayyorligi
8. Xaqiqatgo’yligi
9. Xayotiy quvnoqligi
10. Mas'uliyatligi
Ota-onalarga, tarbiyachilarga va qarindoshlarga mo’ljallangan kommunikativ shaxs savolnomasi.
1. Sizning farzandingiz mexribonmig’
a) xa b) yo’q v) ba'zan g) bilmayman
2. Sizning farzandingiz e'tiborlimig’
a) xa b) yo’q v) ba'zan g) bilmayman
3. Sizning farzandingiz rosto’ymig’
a) xa b) yo’q v) ba'zan g) bilmayman
4. Sizning farzandingiz muloyimmig’
a) xa b) yo’q v) ba'zan g) bilmayman
5. Sizning farzandingiz muloqatchanmig’
a) xa b) yo’q v) ba'zan g) bilmayman
6. Sizning farzandingiz saxiymig’
a) xa b) yo’q v) ba'zan g) bilmayman
7. Sizning farzandingiz xamisha birovlarga yordam berishga tayyormig’
a) xa b) yo’q v) ba'zan g) bilmayman
8. Sizning farzandingiz xaqiqatto’ymig’
a) xa b) yo’q v) ba'zan g) bilmayman
9. Sizning farzandingiz xayotdan quvnoq va zavqlanuvchimig’
a) xa b) yo’q v) ba'zan g) bilmayman
10. Sizning farzandingiz ma'suliyatlimig’
a) xa b) yo’q v) ba'zan g) bilmayman
Natijalarni baxolash:
Bolaning xar bir "xa" javobi 1 ball bilan "yo’q" javobi 0 ball bilan "bilmayman", yoki "ba'zan" javoblari 0,5 ball bilan baxolanadi.
10 ball - juda yuqori
8-9 ball - yuqori
4-7 ball - o’rtacha
2-3 ball - past
0-2 ballgacha - juda past
“Harakatdagi tanlov” metodikasi
Ushbu metodikaning maqsadi - maktabgacha tarbiya yoshdagi bolalarning shaxslararo munosabatini guruxlarda o’rganish va baxolashdan iborat. Ushbu metodika bolalar uchun mo’ljallangan sosiometrik metodlardan biri xisoblanadi.
Guruxdagi xar bir bolaga uni qiziqtiradigan va o’zida bo’lishni xoxlaydigan predmetlar beriladi. Bu xar xil o’yinchoqlar, rasmlar xamda shirinliklar bo’lishi mumkin. Bola quyidagicha ko’rsatma oladi: senga berilgan 3 ta predmetning o’zingga yoqadiganini eng yaqin o’rtoq deb xisoblagan odamingning shkafiga qo’y, keyingi predmetni esa o’rtacha o’rtog’ing shkafiga, oxirgisini esa o’zing bilan unchalik o’rtoq bo’lmagan odamning shkafiga qo’y.
Xar bir bola ushbu predmetlarni tarqatib bo’lgandan so’ng, tadqiqotchi xar bir bolada qancha predmet yig’ilgani xaqida xulosa chiqaradi va bolaning guruxdagi sosiometrik o’rni aniqlanadi. Bu quyidagi formula bilan ishlab chiqiladi: bunda S - bolaning o’rtoqlari bilan shaxslararo munosabatdagi o’rni, K - esa bolaning o’rtoqlaridan olgan predmetlar miqdori, n - guruxda testda qatnashgan bolalar soni.
Natijalarni baxolash:
10 ball - agar bolaning ko’rsatkichi 100% bo’lsa
8-9 ball - bolaning ko’rsatkichi 80-99% bo’lsa
6-7 ball - bolaning ko’rsatkichi 60-79% bo’lsa
4-5 ball - bolaning ko’rsatkichi 40-59% bo’lsa
2-3 ball - bolaning ko’rsatkichi 20-39% bo’lsa
0-1 ball - bolaning ko’rsatkichi 0-19% bo’lsa
10 ball - juda yuqori
8-9 ball - yuqori
4-7 ball - o’rtacha
2-3 ball - past