Instituti tabiiyot va geografiya fakulteti kimyo kafedrasi nomozov shuhratjon yuldashali o
Hosil bo’lgan bitumning fizik-kimyoviy va mexanikaviy ko’rsatgichlari
Download 0.52 Mb. Pdf ko'rish
|
yog-moy korxonalari chiqindilari va ularni qayta ishlash masalalari
|
3.3. Hosil bo’lgan bitumning fizik-kimyoviy va mexanikaviy ko’rsatgichlari.
Gossipol (C 3 H 3 O 8 , molekulyar massasi 518 m.a.b.) polifenol moddalar sinfiga kirib gossipol smolasi tarkibiga kiradi. O’z navbatida gossipol smolasi yog’-moy sanoatining chiqindisi hisoblanadi. Gossipol ikkita siklik naftalin skeletidan tashkil topgan bo’lib, ularning har biri ta kondersirlangan benzol siklli birikmalardan tashkil topgan. Naftalinning siklik skeletlari bir-birlari bilan uglerod atomlari bilan oddiy bog’ orqali bog’langan. Gossipol molekulasidagi ikkita gidroksil guruh gossipolning kislotali xossasini taminlaydi. Bundan tashqari gossipol smolasi tarkibiga uglerod atomlarining miqdori 8 dan ko’p bo’lgan yuqori molekulali yog’ kislotalari ham bor. Shunday qilib gossipol smolasi murakkab ko’p komponentli sistemani hosil qiladi. Natijada bu ko’p komponenetli sistemaga ichkaridan yoki tashqaridan ta’sir etganimizda u o’zini yo molekulyar eritma yoki dispers sistema xossasini namoyon qiladi. Dispers sistemadagi funksional guruhlarning borligi hisobiga maqsadli ravishda sistemaning xossasini o’zgartirishimiz mumkin. Gossipol smolasiga mineral moddalarni kiritishimiz hisobiga dispers sistemani tuzilishi o’zgaradi. Bu esa gossipolli sistemaning fizik- kimyoviy va fizik-mexanik xossalariga ta’sir etadi. Shu yo’sinda mineral 3
moddalarni ta’sir ettirish natijasida gossipol smolasini tashkil etuvchilarning tuzilishini o’zgartirib bitum hosil qilish mumkin. Shartli ravishda gossipol smolali kolloid sistema zarrachalarining orasidagi kimyoviy bog’lanish hosil bo’lishi quyidagi sxema ko’rinishida bo’lishi mumkin:
orqali bog’lanishi ham mumkin. Shunday qilib o’tkazgan tajribalarimiz asosida gossipol smolasini va kalsiy oksidi bilan modefikatsiya qilib bitum hosil qilish mumkin ekanligi amalda sinab ko’rildik. Hosil bo’lgan bitumning temperaturaga bog’liq ravishda uning yuqori temperaturada ushlab turish vaqtining penetratsiyaga va cho’ziluvchanligiga ta’siri quyidagi rasmlarda keltirilgan:
5-rasm. Pishirish vaqtining 6-rasm.pishirish vaqtining cho’ziluvchanlikka ta’siri. penetratsiyaga ta’siri.
35
8-jadval. Gossipol smolasi asosidagi bitumning fizik-mexanik xossalari tadqiqotining natijalari quyidagi jadvalda keltirilgan: Polikondensir lash sharoiti о С Polikondens irlash vaqti, min 5
о С da
igna botish chuqurligi, 0,1 mm Yumshash harorati о С 5 о С da cho’ziluvch anligi, mm - 6
- 3 35-37
6 9
8 35
5
9
5
75 7
38 8
5-6 55-58
39 - 6
6 95
3
9 6
5 5
38
58
5 - 8
7 -77 3
6 - 8 6
7 76
5 9
3 7
8, - 5 95-
3
7,5 5
Jadvaldan ko’rinib turganidek ham temperaturaning, ham shu temperaturada ushlash vaqtining ortishi igna botish chuqurligi kamayishiga, yumshash haroratining otishiga, cho’ziluvchanlikni kamayishiga olib kelar ekan.
Download 0.52 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|