Interferentsiya

3. INTERFEROMETR NIMA
Interferometr (interferensiya va metr) — elektromagnit yoki akustik toʻlqinlar interferensiyasi hodisasiga asoslangan oʻlchash asbobi. I.ning ishi bitta nurning fazoda ikki (yoki koʻp) kogerent nurga parchalanib, turli yoʻnalishda interferensiya koʻri-nishni hosil qilishidan iborat. Optik I. keng tarkalgan. Bunga Maykelson I. misol boʻladi (rasm), bunda yeruglikning parallel nurlari dastasi sirtiga kumush yuritilgan plastinka Px da ikki (/ va 2) nurga boʻlinadi; bu nurlar koʻzgu 3h va 32 lardan kaytib toʻplanib obʼyektiv O ning fokal tekisligida interferensiyalanadi. Nurlar dastalarining yoʻlini baravarlash uchun (mas, 1 nur plastina Ya, dan ikki marta oʻtadi) nur 2 yoʻliga plastina P2 oʻrnatiladi. 3, (yoki 32) ni ozgina siljitilganda interferensiya polosalar qarash maydonida sezilarli suriladi. Koʻzgu 3, (yoki 32) oʻrniga biror detal oʻrnatib, interferension tasvir boʻyicha detal sirtining sifati toʻgʻrisida mulohaza yuritish mumkin. Toʻlqin tabiatiga qarab, I. akustik va elektromagnit toʻlqinlar (optik va radioin-terferometrlar) uchun moslab yasaladi. Optik I. spektral chiziqlarning toʻlqin uzunligini, shaffof muhitlarning yorugʻlik sindirish koʻrsatkichini, yulduzlarning burchak oʻlchamlarini, masofalarning mutlaq va nisbiy qiymatini katta aniqlikda oʻlchash uchun ishlatiladi. I. sanoatda optik tizim va qismlarning sifatini tekshirish hamda optik detallarning sir-tini kuzatish uchun qoʻllaniladi. Me-tallurgiyada esa metall sirtlarining tekisligini tekshirishda, shaxtalardagi metan va karbonat angidrid konsentratsiyasini aniqlashda ham I.dan foydalaniladi.
Interferometrlar ilm-fan va muhandislikning ko'plab sohalarida ishlatiladigan tergov vositalaridir. Ular interferometrlar deb ataladi, chunki ular shovqin naqshini yaratish uchun ikki yoki undan ortiq nur manbalarini birlashtirib ishlaydi, bu o'lchash va tahlil qilish mumkin; Shuning uchun 'Interfer-o-metr' yoki interferometr. Interferometrlar tomonidan hosil qilingan shovqin naqshlari o'rganilayotgan ob'ekt yoki hodisa haqida ma'lumotni o'z ichiga oladi.

XULOSA
Bugungi kunda interferometrlar rezolyutsiyani yaxshilash uchun astronomiyada barcha to'lqin uzunliklari diapazonlarida qo'llaniladi. Radioteleskoplarning interferometrlari yordamida asosiy uzunligi ancha uzun bo'lganligi sababli optik diapazondan taxminan 500 baravar yuqori burchak o'lchamlariga erishish mumkin. "Juda katta teleskop" interferensiya yordamida ko'rinadigan spektr diapazonida yuqori aniqlikdagi tasvirlarni beradi (yana astronomik interferometriyaga qarang).
Interferometrlar, shuningdek, tebranishlarni o'lchash uchun o'lchash moslamasi bo'lgan lazerli Doppler vibrometrlari sifatida ham qo'llaniladi. Lazerli interferometrlar masofalarni o'lchash uchun interferensiyadan foydalanadi va oq yorug'lik interferometrlari va ish qismlarining shaklini o'lchash uchun o'lchash moslamalari sifatida fazani o'zgartiruvchi interferometrlardan foydalanadi. Qo'llashning yana bir sohasi - bu FTIR spektrometri, materiallarni kimyoviy tahlil qilish uchun o'lchash moslamasi. Kapillyar to'lqin spektroskopiyasi interfeys jarayonlarini o'rganish uchun ishlatiladi.
Umuman olganda, kogerentlik turli energiya holatlari yoki bir nechta kvazizarralar o'rtasidagi belgilangan fazaviy munosabatni bildiradi. Kogerentlik lazerlarda, qisqa muddatli spektroskopiyada va magnit-rezonansda ayniqsa muhimdir. Oxirgi hollarda kogerentlik ko'pincha zichlik operatorining yo'qolmaydigan diagonaldan tashqari elementlari bilan rasmiy ravishda aniqlanadi.