International scientific journal “Interpretation and researches”

Ключевые слова: Семантический анализ, NLP, Машинное обучение, 
Гипонимия, Омонимия, Полисемия, Синонимия, Антонимия, Мерономия. 
Odamlar bir-biri bilan nutq va matn orqali muloqot qiladi va bu tabiiy til deb 
ataladi. Kompyuterlar tabiiy tilni qayta ishlash (NLP) orqali insonning tabiiy tilini 
tushunadi. 

---

International scientific journal
“Interpretation and researches” 
Volume 1 issue 10 | ISSN: 2181-4163 | UIF-2023: 8.2 
190 
NLP - bu kompyuterlar tabiiy tilni tushunishi uchun sun’iy intellekt orqali 
odamlar tomonidan matn nutqini manipulyatsiya qilish jarayoni. Bu odamlar va 
kompyuterlar o‘rtasidagi o‘zaro ta’sirni juda oson qildi. 
Inson nutqida so‘zlarning to‘g‘ridan-to‘g‘ri ma’nosidan tashqari ko‘p ma’nolari 
mavjud. Turli xil ma’nolarga ega bo‘lgan ko‘plab so‘zlar mavjud yoki har qanday 
jumla hissiy yoki kinoyali kabi turli ohanglarga ega bo‘lishi mumkin. Kompyuterlar 
uchun bu jumlalarning ma’nosini izohlash juda qiyin kechadi. 
Semantik tahlil - bu har qanday matn kontekstini tushunishga va jumlada 
tasvirlanishi mumkin bo‘lgan his-tuyg‘ularni tushunishga yordam beradigan NLP va 
Machine Learning kichik sohasidir. Bu kompyuterlardan inson darajasidagi aniqlikka 
erishish uchun muhim ma’lumotlarni olishda yordam beradi. Ya’ni biror bir shaxs 
qaysidir badiiy asarni o‘qigach, shu asar haqida umumiy fikrlarga kelsa, kompyuter 
ham o’sha asar matni bilan tanishgach, xuddi uni o‘qigan inson kabi umumiy 
fikrlarga kelishi nazarda tutilmoqda. Semantik tahlil mashina tarjimalari, chatbotlar, 
qidiruv tizimlari va matn tahlili kabi vositalarda qo‘llaniladi. 
Quyida siz semantik tahlilning ishlashi va usullari haqida bilib olasiz. 
Semantik tahlil qanday ishlaydi? 
Ushbu manbaga ko‘ra, leksik tahlil semantik tahlilning muhim qismidir. Leksik 
semantika har qanday so‘zning ma‘nosini o‘rganadi. Semantik tahlilda so‘z 
birikmalar orasidagi munosabat aniqlanadi. Ba’zi munosabatlar giponimlar, 
sinonimlar, antonimlar, omonimlar va boshqalar [1]. Keling, ushbu munosabatlar 
haqida batafsil ma’lumotga ega bo‘laylik: 
Giponimiya: U umumiy so‘z va uning hodisalari o‘rtasidagi bog‘liqlikni 
ko‘rsatadi. Umumiy atama giperonim, hodisalar esa giponimlar deb nomlanadi. 
Masalan, "meva" so‘zi - barcha mevalarni (olma, anor, nok, uzum va 
boshqalarni) o‘z ichiga olgan giperonim, ammo shu bilan birga "oziq-ovqat" 
so‘zining giponimidir [2].