Investitsiyalarning iqtisodiy mazmuni va mohiyati reja
Download 27.62 Kb.
|
Investitsiyalarning iqtisodiy mazmuni va mohiyati reja-fayllar.org
- Bu sahifa navigatsiya:
- 189,9 trln. so`m
|
Sh.M.Mirziyoyev
1.Investitsiyalarning iqtisodiy mazmuni va mohiyati Investitsiyalarning iqtisodiy mazmun - mohiyati to‘g‘risida iqtisodchi olimlar o‘rtasida xilma – xil fikrlar mavjud. Investitsiyalarga aniq bir ta’rif berilmagan. Jumladan, prof. D. G‘. G‘ozibekov investitsiyalarning iqtisodiy mazmun – mohiyatini moliyaviy kategoriya sifatida talqin etib, quyidagicha ta’rif berib o‘tgan: “Investitsiyalarning mazmuni aniq va ishonchli manbalardan mablag‘lar olish, ularni asosli holda safarbar etish, risklar darajasini hisobga olgan holda kapital qiymatini saqlash va ko‘zlangan samarani olishdan iborat bo‘ladi”. [1] [1] G‘ozibekov D.G‘. Investitsiyalarni moliyalashtirish masalalari. T.: “Moliya” nashriyoti. 2003. 26 bet. Investitsiya ta’riflari Prof. N.H. Haydarov investitsiyalar mazmun – mohiyatiga quyidagi ta’rifni beradi: “Investitsiya – bu mulk shaklidan qat’iy nazar, tadbirkorlik asosida faoliyat ko‘rsatayotgan jismoniy va yuridik shaxslar yoki davlatning iqtisodiy va ijtimoiy samara olish maqsadida o‘z boyliklarini qonun doirasida bo‘lgan har qanday tadbirkorlik ob’ektiga sarflashidir”.[1] [1] Haydarov N.H. iqtisodiyotni erkinlashtirish sharoitida korxonalar investitsion faoliyatidagi moliya-soliq munosabatlarini takomillashtirish masalalari. I.F.D ilmiy darajasini olish uchun yozilgan dissertatsiya. G‘ T.: 2003. 29 b. Investitsiya ta’riflari O‘zbekiston Respublikasining 2019 yil 25 dekabrdagi O‘RQ- 598-sonli «Investitsiyalar va investitsiya faoliyati to‘g‘risida»gi qonunida investitsiyaga quyidagicha ta’rif berilgan: “investitsiyalar — investor tomonidan foyda olish maqsadida ijtimoiy soha, tadbirkorlik, ilmiy va boshqa faoliyat turlari ob’ektlariga tavakkalchiliklar asosida kiritiladigan moddiy va nomoddiy boyliklar hamda ularga bo‘lgan huquqlar, shu jumladan intellektual mulk ob’ektlariga bo‘lgan huquqlar, shuningdek reinvestitsiyalar” sifatida ta’riflanadi. Investitsiya ta’riflari Investitsiya” deganda kelgusida daromad (foyda) olish yoki ijtimoiy samaraga erishish maqsadida qonun doirasida iqtisodiyotning turli tarmoqlari va boshqa sohalariga investorlar tomonidan qo‘yiladagan barcha turdagi mulkiy, moliyaviy va intellektual boyliklar tushuniladi. U.Sharp investitsiyalarga quyidagicha ta’rif beradi: “Istiqbolda yanada ko‘proq miqdordagi mablag‘ olish uchun ma’lum miqdordagi pul bilan bugun ajralishdir”. Investitsiya tushunchasi Makroiqtisodiyotda investitsiyalar ishlab chiqarishda yangi vositalarga, turar-joylarga investitsiyalar va moddiy zahiralarining o‘sishiga qilinadigan harajatlardan tashkil topadigan yalpi harajatlarning bir qismi hisoblanadi. Investitsiyalar – bu joriy davrda iste’mol qilinmagan va iqtisodiyotda kapital o‘sishini ta’minlovchi YaIM ning bir qismidir. Ishlab chiqarish nazariyasi va umuman makroiqtisodiyotda investitsiyalar yangi kapitalni (ishlab chiqarish vositalarini hamda inson kapitalini qo‘shib hisoblanganda) yaratish jarayonidir. Investitsiya tushunchasi Moliya nazariyasida esa investitsiya deganda real yoki moliyaviy aktivlarni olishni tushuniladi, ya’ni bugungi sarflarni maqsadi kelajakda daromad olish bo‘lib hisoblanadi. Boshqacha so‘z bilan aytganda, investitsiyalar – muayyan qiymatni, bo‘lishi noaniqroq bo‘lgan kelajak qiymatga almashish Lorens Dj. Gitman va Maykl D. Djonkning «Investitsiyalash asoslari» kitobida investitsiyalarga quyidagicha ta’rif beriladi: Investitsiya moliyaviy natijalar olishni ko‘zlab aksiya va obligatsiyalarni sotib olishni anglatadi: bular real aktivlarni belgilaydi, masalan, u yoki bu tovarni ishlab chiqarish va sotish uchun mashinalarni olishni nazarda tutadi. Umuman keng ma’noda investitsiyalar mamlakat iqtisodiyotini o‘stirish va rivojlantirishni moliyalashtirish uchun zarur bo‘ladigan mexanizmlarni ta’minlaydi. Faol investitsiyalar va ijtimoiy rivojlanish yilida amalga oshirilgan keng ko`lamli islohotlar natijasida asosiy kapitalga investitsiyalar hajmi keskin oshib, 2018 yilga nisbatan 133,9 % ni tashkil etdi. 2019 yil yanvar-dekabr oylarida 189,9 trln. so`m asosiy kapitalga investitsiyalar o`zlashtirilib, ularning 70,7 % yoki 134,3 trln. so`m jalb etilgan mablag`lar hisobidan moliyalashtirilgan bo`lsa, korxona, tashkilot va aholining o`z mablag`lari hisobidan 29,3 % yoki 55,6 trln. so`m moliyalashtirildi. |
