Inxonova a moddalarni tozalash usullari: fil’trlash, qayta kristallash, sublimatlanish, haydash usullari bilan tanishish

Sublimatlanish usuli 

Sublimatlanish  -bu  qizdirilganda  moddaning  qattiq  holatdan  bevosita  bug‘ga  (ya’ni 

suyuqlanmasdan  turib)  aylanishidir.  Sublimatlanish  yordamidagi  moddalarni  tozalash  usuli 

qizdirilganda  suyuqlanmasdan  bug‘ga  o‘tadigan,  lekin  sovitilganda  uchuvchan  bo‘lmagan 

aralashmalardan holi bo‘lgan kristallarni hosil qiladigan qattiq moddalarga nisbatan ishlatilishi 

---

4 

mumkin. 

Suyuqlikdagi  qattiq  aralashmalarni  filtrlash  yordamida,  erib  ketgan  moddalarni  esa 

haydash yoki distillash yordamida tozalanadi. (8 rasm). 

Rasm. 

8. 

Suyuqliklarni 

xaydash  uchun  moslama:  1-

Vyurs kolbasi; 2- termometr; 

3-sovitgich; 

4-allonj; 

.5-

kolba. 

 

 

 

 

 

Haydash orqali moddalarni tozalash usuli qizdirilganda suyuqlikning bug‘lanishi va hosil 

bo‘lgan  bug‘ni  kondensatlanishi  (qayta  suyuqlanish)ga  asoslangan  gaz  holatidagi  moddalarni 

aralashmalardan  tozalash  qattiq  yoki  suyuq  yutuvchi  moddalar  tutgan  yutuvchi  idishdan  gaz 

oqimini o‘tkazishga asoslangan. Gazni  tozalash jarayoni  uni  quritishni va gaz olish jarayonida 

hosil bo‘ladigan o‘ziga xos aralshmalar va havoni yo‘qotishni o‘z ichiga oladi. 

Absolyut  toza  moddalar  deyarli  mavjud  emas.  Lekin  ayrim  namunalardagi 

aralashmalarning  massasi  turlicha  bo‘lishi  mumkin.  Kimyo  sanoati  tomonidan  ishlab 

chiqariladigan mahsulotlar uchun ularning tozalik darajasini belgilaydigan maxsus  nomlanishlar 

qo‘llaniladi. Ko‘p miqdorda aralashmalar tutgan mahsulotni 

«texnik» deb ataladi. Moddaning tozalanishi sari quyidagi sotilish sortlari  mavjud: 

«toza», «analiz uchun toza», «kimyoviy toza».