Iot o’zi nima va sohalarda qoʻllanishi

IOT O’ZI NIMA VA SOHALARDA QOʻLLANISHI.

Nima uchun Buyumlar interneti dolzarb mavzuga aylanishi uchun oʻn yil kerak boʻldi? 90-yillarning oxirlarida maishiy qurilmalarni Internetga ulash imkonini beradigan texnologiyaning rivojlanishi boshlandi. 2000-yil iyun oyida LG ushbu imkoniyatga ega birinchi Internet Digital DIOS muzlatgichini taqdim etdi. Biroq, maʻlumotlarni qayta ishlash va saqlash masalasi hali ham ochiq edi. Yechim 1999 yilda Amazon homiyligida ishlab chiqila boshlagan bulutli xizmatlar edi. Ammo ularning ishini optimallashtirish uchun biroz vaqt kerak boʻldi. Gap shundaki, 2000-yillarning boshlarida bir vaqtning oʻzida bir-birining yordami bilan rivojlana oladigan bir nechta texnologiyalar paydo boʻldi.

IoT rivojlanish surʻati kutilganidan ham yuqori oʻsib bordi. Kelgusi yillarda xonadonlarimiz internet tarmogʻiga ulangan datchiklar bilan jihozlanishi, barcha maishiy texnikani mobil ilovalar yordamida boshqarish mumkinligini tasavvur qilish haqiqatga yaqin. Bugungi kunda asosiy texnologiyalar allaqachon maʻlum, endi ularni optimallashtirish masalasi turibdi. Buyumlar Interneti bir nechta asosiy muammolarni hal qiladi: minimal resurslar bilan maʻlumotlarni qanday yigʻish, uni qanday tez qayta ishlash, uni qanday tez, tejamkor va xavfsiz uzatish, va nihoyat, uni saqlashni optimallashtirish.
Buyumlar Interneti - bu simsiz aloqaning koʻplab turlari toʻplami. Turli xil IoT loyihalarida IoT ulanishi Wi-Fi, Bluetooth, RFID, LPWAN, LTE, 3G, 2G, NFC, ZigBee, Li-Fi, Z-wave, LoRa va boshqalar kabi texnologiyalarga asoslanishi mumkin. IoT loyihalashda shahar muhiti, inson salomatligi, qurilmaning holati haqida (bosim, namlik, yorugʻlik, harakat, issiqlik miqdori va boshqalar) maʻlumotlarni toʻplovchi datchiklar muhim oʻrinni egallaydi. Simsiz aloqa va turli xil protokollar yordamida ular bir-biri bilan oʻzaro aloqada boʻlishlari va toʻplangan maʻlumotlarni keyingi tahlil qilish uchun shaxs yoki sunʻiy intellektga yuborishlari mumkin. Qabul qilingan maʻlumotlarni saqlash va qayta ishlash uchun maʻlumotlar markazlari, bulutli texnologiyalar va Big Datalardan foydalaniladi. Bugungi kunga qadar Buyumlar Interneti yagona standart yoki protokolga asoslanmagan.
Buyumlar interneti texnologiyalari qoʻllanilish sohalari juda keng. Ularni ikki guruhga boʻlish mumkin - CIoT (Consumer Internet of Things) va IIoT (Industrial Internet of Things). CIoT oxirgi foydalanuvchiga qaratilgan boʻlib, Buyumlar interneti aqlli maishiy texnika, taqiladigan elektronika (fitnes-trekerlar, aqlli soatlar) va boshqa aqlli gadjetlar kabi mahsulotlarda qoʻllaniladi. IIoT loyihalari iqtisodiyotning turli tarmoqlarida - sanoat, qishloq xoʻjaligida amalga oshiriladi va korporativ isteʻmolchiga ega yoki butun jamiyat isteʻmolchi sifatida ishlaydi. Masalan, aqlli shahar, aqlli tarmoqlar, ishlab chiqarishni avtomatlashtirish va robotlashtirish. 2020 yil jahon bozorida IoT (Buyumlar interneti) uyali modullari ulushi 8 foizga pasayib 3.1 milliard dollarni tashkil etdi. Bu haqida 2021 yil 1-chorag soʻngida eʻlon qilingan IoT Analytics hisobotida koʻrish mumkin. 33 ta IoT uyali modul kompaniyalarining daromadlari va joʻnatmalari tahlili shuni koʻrsatadiki, global uyali IoT modul bozori 2020-yilda COVID-19 pandemiyasi tomonidan qattiq zarbaga uchragan va global daromad oʻtgan yilning shu davriga nisbatan 8 foizga kamayib, 3,1 milliard dollarni tashkil etgan. Biroq 2020-yilda Xitoyda uyali IoT modullarini yetkazib berish 2019-yilning shu davriga nisbatan 14 foizga oshgan, dunyoning qolgan qismida esa kamaygan.