I(q-q). indd

II bap. Termodinamika elementleri
Q
 
=
 
∆U
 
+
 
p∆V
Q
  
=
  
A
Q = ∆U
∆U + A = 0
U
1
 = U
2 
+ A

---

46
8.
  Venerani’n’ betinde temperatura ha’m atmosfera basi’mi’ sa’ykes tu’rde 750 K 
ha’m 9120 kPa. Planetani’n’ betindegi atmosfera ti’g’i’zli’g’i’n tabi’n’. Bunda 
woni’ karbonat angidrid gazi’nan ibarat dep yesaplan’.
9.
  Birdey jag’dayda metanni’n’ (CH
4
) ti’g’i’zli’g’i’ kislorodti’n’ (O
2
) ti’g’i’zli’g’i’nan 
neshe yese parqi’ bar?
10.
 Gaz 0,2 MPa basi’mda ha’m 15°C temperaturada 5 l ko’lemge iye. Normal 
jag’dayda sonday massali’ gazdi’n’ ko’lemi qansha boladi’?
11.
  Ideal gazdi’n’ absolyut temperaturasi’ 2 yese artqanda woni’n’ basi’mi’ 25% 
artti’. Bunda ko’lemi neshe yese wo’zgergen?
12.
  0°C li 1 l suwdi’ qaynati’w (100°C g’a shekem ji’li’ti’w) ushi’n qansha ji’lli’li’q 
mug’dari’ kerek boladi’? Sonsha massali’ suwdi’n’ ji’lli’li’q si’yi’mli’g’i’ qansha 
boladi’?
13.
  1 kg massali’ deneni 0°C dan 300°C g’a shekem qi’zdi’ri’w ushi’n 200 kDj 
ji’lli’li’q sari’planadi’. Bul denenin’ sali’sti’rmali’ ji’lli’li’q si’yi’mli’li’g’i’ qan-
sha?
14.
  20°C temperaturadag’i’ 5 kg qorg’asi’ndi yeriw temperaturasi’na shekem (327°C 
g’a shekem) qi’zdi’ri’w ushi’n Q ji’lli’li’q sari’plandi’. Sonsha ji’lli’li’q sari’plap 
0°C temperaturadag’i’ neshe litr suwdi’ qaynati’w mu’mkin?
15.
  Massasi’ 1,5 kg bolg’an temir qazanshada 2 l suw si’yadi’. Suwg’a tolg’an 
qazanshani’ 80°C qi’zdi’ri’w ushi’n qansha mug’darda ji’lli’li’q kerek?
16.
  640 kkal ji’lli’li’q jumsap, qansha suwdi’ 20°C dan qaynag’ang’a shekem 
qi’zdi’ri’w mu’mkin.
17.
  Ko’lemi 60 m
3
 bolg’an wo’jiredegi hawani’ 10°C dan 20°C g’a shekem qi’zdi’ri’w 
ushi’n qansha ji’lli’li’q mug’dari’ jumsalg’an (ji’lli’li’q biykarg’a zaya bolmag’an 
halda)? Hawani’n’ sali’sti’rmali’ ji’lli’li’q si’yi’mli’li’g’i’ 0,24 kkal/kg-°C.
18.
  Shelekke temperaturasi’ 9 °C bolg’an 5 l suwi’q suw quyi’ldi’. 30°C ji’lli’ suw 
ali’w ushi’n shelekke qansha qaynag’an (100°C li) suw quyi’w kerek?
19.
  Porshenli cilindrdin’ ishine qamalg’an gazdi’n’ da’slepki ko’lemi 36 sm
3
, basi’mi’ 
5 MPa. Gaz izotermiyali’q qi’si’li’p, gazdi’n’ ko’lemi 24 sm
3
 qa keltirilgende 
woni’n’ basi’mi’ qanday ma’niske yerisedi?
20.
  Gazdi’n’ da’slepki ko’lemi 1 l, basi’mi’ 1 MPa. Gaz izotermiyali’q ken’eyip, 
basi’mi’ 200 kPa g’a yeristi. Gazdi’n’ keyingi ko’lemin tabi’n’.
21.
  Yeger gaz 20°C da 2 l ko’lemge iye bolsa, 100°C da qanday ko’lemdi iyeleydi? 
Bunda basi’m turaqli’ bolg’an.
22.
  20°C temperaturada jabi’q i’di’stag’i’ gazdi’n’ basi’mi’ 1000 kPa yedi. Gaz 
qi’zdi’ri’li’p, temperaturasi’ 200°C g’a jetkerilgende woni’n’ basi’mi’ qanday 
ma’niske yerisedi?
23.
  Suyi’qli’q sali’ng’an bak germetikali’q (ti’g’i’z) bekitilgen. Suyi’qli’qti’n’ 
u’stinde hawa bar. Yeger baktin’ to’mengi bo’limindegi awzi’ ashi’lsa, belgili 
mug’dardag’i’ suyi’qli’q ag’i’p tu’skennen keyin woni’n’ bunnan keyingi ag’i’wi’ 
toqtaydi’. Ne ushi’n sonday boladi’? Suyi’qli’qti’n’ yerkin ag’i’p tu’siwin 
ta’miyinlew ushi’n ne qi’li’w kerek?
24. 
Yeger gaz 27°C da 6 l ko’lemge iye bolsa, 77°C da qanday ko’lemdi iyeleydi?