Iqtisod moliya

2000 y. 
2001 y. 
2002 y. 
2003 y. 
Liverpul birjasida paxta tolasining o’rtacha 
narxi t/dollar 
1389 1058 1014 1410 
Dollarning so’mga nisabatan o’rtacha kursi 
140 
272 
506 
975 
Paxta tolasining o’rtacha narxi t/so’m 
194460 
287776 
513084 
1374750 
Paxta xom ashyosining o’rtacha sotish 
bahosi (davlat xarid narxlari) t/so’m 
56000 86000 137000 209000 
Paxta tolasini (paxta xom ashyosidan 30% 
tola chiqishni hisobga olgan holda) davlat 
xarid narxlari bo’yicha bahosi t/so’m 
184800 283000 452100 698700 
Jahon narxlaridan farqi t/so’m 
9660 
4000 
60484 
685050 
Jadval, muallif tomonidan qishloq va suv xo’jaligi vazirligi, birja ma’lumotlari asosida 
abstraktsiya usulini qo’llab hisoblangan. 
Jadvalda qaysi narxlar jahon narxlari, qaysi birlari davlat xarid narxlari, milliy narxlar 
ko’rsating. Paxta tolasiga jahon narxlaridan paxta xom ashyosi(30% tola olinadi desak) xarid 
narxlari farqini, 2000 yilga nisbatan narxlar qanday o’zgarganini hisoblang. Narxlar haqida o’z 
fikringizni bayon qiling.
9. «Sof» monopolist o’z tovari narxini cheksiz oshirishi mumkin, chunki u tarmoqdagi 
yagona ishlab chiqaruvchi. Uning tovariga talab mutloq
noelastik, uning egri chizig’i vertikal shaklda. Siz bu fikrga qo’shilasizmi? 
10. Narx diskriminatsiyasini amalga oshirish mumkinmi? 
a) «Motorola» marketda olma sotishda; 
b) Iqtisodiyot nazariyasi o’quv qo’llanmasini yuqori va pastki kurs talabalariga sotishda; 
v) Ayollarning bir xil sifatli ko’ylagini supermarketda va «Ippodrom» bozorida sotish 
 
T/N
1. Sotuvchilar o’z tovarlarini bozorda alohida guruhlarga bo’lib sotishni yaxshi 
ko’rishadi. Masalan, kartoshka sotayotgan sotuvchi ularni, yirik, o’rtacha, kichik guruhlarga 
bo’lib, muvofik ravishda xar xil narxlar: yirik, silliq kartoshkalarning kilosiga 150 so’m, 
o’rtachalariga 120 so’m, maydalariga 90 sum narx belgilashadi. Buni narx diskriminatsiyasiga 
misol qilib ko’rsatsa bo’ladi.
2. Agar tovarning bozor bahosi doimiy ekan, u holda mahsulot ishlab chiqarish hajmini 
ortishi firmaning foydasi miqdoriga ta’sir qilmaydi.
3. Agar mahsulot narxi o’rtacha o’zgaruvchi xarajatlardan past bo’lsa, firma ishlab 
chiqarishni nolga qadar qisqartirish orqali foydasini maksimallashtiradi.
3. Raqobatlashuvchi firma uchun mahsulot bahosi me’yoriy daromadga teng.
4. Xar qanday narx diskriminatsiyasi noqonuniy.
5. Jamiyatning tabiiy monopoliyalar hukmronligidan sof yo’qotishlar barham topadi, 
qachonki tartibga solinuvchi baho ma’lum talab darajasida o’rtacha ishlab chiqarish xarajatlariga 
teng qilib belgilansa. 

---

6. Marshallning fikricha oldi-sotdi qilgunga qadar tovarning go’yoki ikki narxi mavjud 
bo’ladi.
7. Oligopoliya sharoitida raqobat ustun darajada narxdan foydalanmay (narxsiz) olib 
boriladi.
8. Yakka monopolist ham o’zi hohlagancha tovariga narx qo’ya olmaydi.
9. Oligopoliya sharoitida raqobat asosan narx yordamida olib boriladi.
10. Monopsonist uchun taklif narxi ikki xil: a) kamayib boruvchi, b) o’sib boruvchi 
bo’lishi mumkin.
11. Xarajatlarda uncha ko’p bo’lmagan yoki o’rtacha o’zgarishlarda nima. sababdan 
oligopolistik bahoni va ishlab chiqarish hajmini. o’zgartirmaslik zarurligini «siniq» egri chizig’i 
modeli tushuntirib beradi.