Iqtisodiy samaradorlikni aniqlashning umumiy masalalari

Elektron biznes
REJA:
n 1. Iqtisodiy samaradorlikni aniqlashning umumiy masalalari
n 2. Elektron magazin parametrlariga
qo'yNadigan asosiy talablar
Iqtisodiy samaradorlikni aniqlashning umumiy masalalari
n Zamonaviy elektron biznes tizimlarini yaratish hajmi jihatidan an-cha n katta moliyaviy mablag‘larni jalb etishni talab qiladi. Datomomtor n kompaniyasi tomonidan amalga oshirilgan tadqiqot natijalariga ko‘ra,
n elektron biznesni qo‘llab-quvvatlaydigan saytni yaratishga Yevropada
n o‘rta hisobda 24 ming AQSh dollari va AQShda 49 ming AQSh dollari
n kerak bo‘ladi. YuS kompaniyasi tomonidan 1997-yilda amalga oshirilgan
n tadqiqot natijalari bo‘yicha yirik kompaniyalar uchun elektron biznes tin zimlari faoliyat ko‘rsatishini ta’minlash uchun zarur bo‘lgan saytni yan ratishning o‘rtacha bahosi 0,8 mln. AQSh dollari bilan 1,25 mln.
AQSh
n dollari o‘rtasida farqlanishi aniqlangan. Bunda sayt yaratishning eng kam
n narxi 10 ming AQSh dollari bilan 1,93 mln. AQSh dollari o‘rtasida n bo‘lishi mumkin. Sayt yaratish uchun sarflanadigan umumiy vaqt 4 oy-dan
n 7 oygacha bo‘lib, bu hol ularning murakkablik darajasiga bog‘liq.
Kichik
n firmalar uchun o‘z saytini yaratish xarajatlari taxminan 15 ming AQSh
n dollarini tashkil qiladi. Shu bilan birga, saytni qo‘llab-quvvatlash n xarajatlari odatda, oyiga, 50-100 AQSh dollarini tashkil qiladi.
n Kalin fikricha, eng od-diy Elektron biznes sohasidagi mutaxassis Sori n Boshqa bir manbada ta’kidlanishicha,
elektron magazin yaratish lon web-saytni yaratish taxminan 1,5 mln. AQSh n yihasini olti nafar odamdan iborat jamoa dollari plyus har yillik (ma’lumotlar bazasi bo‘yicha
n plyus yana texnik jihat-dan n
xizmat ko‘rsatish haqi 700 ming AQSh dollari
n turadi. n - bu markerlar degan nar-dasturchi, HTML-
sahifalar dizayneri (NTMLsalardan iborat bo‘lgan hamda qo‘llab-quvvatlash yiliga 4 mln. AQSh dollari
n mutaxassislari aytishicha, rekla-ma n strukturalashtirilgan web-hujjatni tayyor-lash,
shu jumladan, uni shakllantirish uchun Forrester Research kompaniyasining
n dollariga, to‘liq mundarijali sayt uchun sayt yaratish 200 ming AQSh n
foydalaniladigan til), ras-som, biznes-mantiq bo‘yicha mutaxassis, loyiha
n biznes transaksiyalarni amalga n menejeri) tomonidan ishlab chiqish 1 oydan 2
oygacha (kamroq hollarda
yaratish 1,3 min. AQSh dollariga, universal
n
oshirish uchun sayt yaratish esa 3,4 min. AQSh dollariga tushadi.
- 3 oygacha) vaqt oladi. Shu
bilan birga, elektron magazin yaratish bahosi
(xizmat ko‘rsa-tish hamda axborotni aktuallashtirish xarajatlarisiz boshlang'ich chi-qimlar) asosiy ta’minlanadigan mezonlarning raqamlar bilan baholani-shiga qarab (dizayn, web-sahifalar bo'ylab navigatsiyaning soddaligi, xaridorga
Ekspluatatsiya xarajatlari
n Ekspluatatsiya xarajatlari tarkibiga, odatda, elektron tizimning texnik qismini ekspluatatsiya qilish bilan bog‘liq xarajatlar; xizmat ko‘rsa-
n tuvchi xodimlar (operator-dasturchilarga, operator-
tovarshunoslarga va boshqalar) mehnatiga haq to‘lash; axborot noto‘g‘ri qayta ishlanishi bilan
n bog‘liq chiqimlar (zararlar); tizimning texnik qismi ishida uzilishlar tufayli
n kelib chiqadigan chiqimlar (zararlar) va boshqalar kiritiladi.
Ma’lumki, Internetdagi elektron magazin qator web-sahifalarni o‘z ichiga oladigan web-server (web-sayt) dan iborat. Web-saytni loyihalash bir qator zarur ishlarning ketma-ket bajarilishini taqozo etadi. Bular:

n	1. web-sayt yaratilishi uchun asos bo‘lgan	n	Eng muhim ish turlariga qisqacha
	maqsadlarni ta’riflash;		sharhlarni keltiramiz.
n	2. web-sayt mo‘ljallangan maqsad	n	Web-sayt yaratishdan ko‘zlangan
	bozorini yoki uning segmentini		maqsadlarni ta’riflash boshlan-g‘ich
n	belgilash;	n	davrda amalga oshirilishi kerak bo‘lga
3. Hamma web-sahifalarning		maqsadlar tarkibini belgi-lab olish
	mundarijasini ishlab chiqish;	n	zarur. Firma, u ishlab chiqarayotgan
n	4. web-sahifalar dizayni (bezakni		mahsulot yoki ko‘rsatadi-gan
	loyihalash);	n	xizmatlar haqidagi tegishli axborotni
n	5. Internet tarmog‘ida web-saytni		tarqatish; bevosita tovarlar so-tish
	joylashtirish uchun eng qulay joy-ni		n yoki xizmatlar ko‘rsatish; maqsad
n	tanlash;		bozoridagi o‘z ulushini ko‘payti-rish;
n	6. web-saytga eng jarangdor (qisqalik,	n	firmaning, shuningdek, mahsulotning
	esda qolish, ijobiy tuyg‘ular		g‘oyat yaxshi imijini shakl-lantirish;
n	uyg‘ota olish va boshqa talablarga javob	n	iste’molchilardan mahsulot sifati —
	beradigan) domen, nomni berish;		xizmat ko‘rsatish darajasi haqida
n	7. Elektron magazin yaratish va uning	n	operativ tarzda axborot olish va
	amal qilish samaradorligini		boshqalar ana shunday maqsad-lar

n baholash usulini ishlab chiqish.	bo‘lishi
	n mumkin.

	Maqsad bozorini yoki uning
	segmentini belgilash.

n Web-sahifalarga kirish talab darajasida bo‘lishiga erishish uchun oldindan bozorni segmentlashni (ya’ni, uni bir xil bo‘lajak xaridorlar guruhlariga ajratish) hamda maqsad segmentini (ya’ni, bozorning kompaniya ishlamoqchi bo‘layotgan qismini) ajratish zarur. Shu bilan birga, bo‘lajak xaridorlarning maqsad guruhlari xatti-harakatlari xususiyatlarini aniqlash maqsadga muvofiq. Bu web-sahifalarni tanlab olingan xaridorlar maqsad guruhlari uchun hammadan ko‘p qiziqish tug‘diradigan tarzda rasmiylashtirish imkonini beradi.
Hamma web-sahifalar mazmunini ishlab chiqish
n Web-sahifa-larda aynan shunday axborotni joylashtirish kerakki, u bo‘lajak mijozlar uchun hammadan ko‘p ahamiyatga ega bo‘lsin (firma nomi, firma haqi-dagi 163umumiy ma’lumotlar, elektron manzil, server ma’murining ismi, mualliflik huquqi haqidagi ma’lumotlar, sotishga taklif qilinayotgan mahsulot katalogi, dilerlar ro‘yxati, bo‘sh o‘rinlar, vakolatxonalarning manzillari, qarshi aloqa bo‘limi, yangiliklar va boshqalar). web-sahifa-larda joylashtirilayotgan axborot elektron magazin yaratish maqsadlariga mos bo‘lishi; bozorning ushbu maqsad segmentidagi bo‘lajak xaridor-larning xulq-atvor xususiyatlarini hisobga olishi, noyob, ya’ni xaridor-larning e’tiborini yetarli darajada uzoq vaqt davomida ushlab turishga qodir bo‘lishi; operativ tarzda aktuallashtiriladigan (yangilanadigan) bo‘lishi (bir oyda bir marta emas, balki har kuni yangilanadigan bo‘lishi kerak. Chunki mijozlarning web-sahifalarga tez-tez murojaat qilib turi-shi to‘g‘ridan-to‘g‘ri shunga bog‘liq bo‘ladi); ob’ektiv (ishonarli) bo‘li-shi (web- sahifalarda noaniq,
noto‘g‘ri axborot berilganligi aniqlangan taqdirda, unga kiruvchi bu axborotga qiziqishini yo‘qotadi); undagi rek-lama axborotining hajmi haddan tashqari katta bo‘lmasligi kerak.
INTERNET TARMOG‘IDA WEB-SAYTNI JOYLASHTIRISH UCHUN ENG QULAY JOYNI TANLASH.
n Elektron magazinlarni yuqori trafikli, (ya’ni
hammadan tez-te