Iqtisodiy tahlil va audit

Moliyaviy nazoratni tashkil etishga doir asosiy prinsiplari

• mustaqillik;
• ob'ektivlik;
• kompetentlik (layoqatlilik, qodirlik);
• oshkoralik.

Moliyaviy nazoratning yo‘nalishlari va ularning o‘zaro bog‘liqligi.

• Moliyaviy nazoratni amalga oshiruvchi sub'ektlarga ko'ra uning quyidagi turlari mavjud:
• umumdavlat moliyaviy nazorati;
• idoraviy moliyaviy nazorat;
• xo'jalik ichidagi moliyaviy nazorat;
• jamoatchilik moliyaviy nazorati;
• mustaqil moliyaviy nazorat.

Moliyaviy nazoratning shakllarini quyidagi mezonlar bo'yicha klassifikatsiya etish qabul qilingan:

• amalga oshirilish reglamenti;
• o'tkazilish vaqti;
• nazoratning sub'ektlari;
• nazoratning ob'ektlari.

Amalga oshirilish reglamenti bo'yicha moliyaviy nazoratning shakllari quyidagilardan iborat bo'lishi mumkin:

• majburiy (tashqi);
• tashabbusli (ichki).

O'tkazilish vaqti bo'yicha moJiyaviy nazoratning shakllari quyidagilarni o'z ichiga oladi:

• dastlabki;
• joriy (operativ);
• navbatdagi (kelgusi, so'nggi).

Nazorat sub'eklari bo'yicha moliyaviy nazoratning quyidagi shakllari bo'lishi mumkin:

• Prezident moliyaviy nazorati;
• hokimiyat qonunchilik organlari va mahalliy o'z-o'zini boshqarish idoralarining moliyaviy nazorati;
• ijroiya hokimiyat organlari moliyaviy nazorati;
• moliya-kredit organlarining moliyaviy nazorati;
• firmaviy-ichki moliyaviy nazorat;
• auditorlik moliyaviy nazorat.

Nazorat ob'ektlariga muvofiq ravishda moliyaviy nazoratning quyidagi shakllari mavjud:

• byudjet moIiyaviy nazorati;
• byudjetdan tashqari fondlar ustidan amalga oshiriladigan moliyaviy nazorat;
• soliqlar bo'yicha amalga oshiriladigan moliyaviy nazorat;
• valyuta operatsiyalari ustidan amalga oshiriladigan moliyaviy nazorat;
• kredit operatsiyalari bo'yicha moliyaviy nazorat;
• sug'urta faoliyati bo'yicha moliyaviy nazorat;
• investitsion faoliyat bo'yicha amalga oshiriladigan moliyaviy nazorat;
• pul massasi ustida amlga oshiriladigan moliyaviy nazorat;

Moliyaviy nazoratni amalga oshirish jarayonida quyidagi metodlaridan foydalaniladi:

• tekshiruv;
• tadqiq etish;
• nadzor (nazorat);
• moliyaviy holat tahlili;
• kuzatish (monitoring);
• taftish.