Iqtisodiyot asoslari pdf

Xo’jalik yuritishning bozor tizimi 

 

 

Bozor  tizimi  xususiy  mulkning  ustunligi,  ijtimoiy  mehnat  taqsimoti,  pul 

yordamida amalga oshiriluvchi ayriboshlash munosabat-larining keng rivojlanishi 

bilan tavsiflanadi. Boshqa ijtimoiy tizim kabi u doimo rivojlanib boradi. An’anaviy 

jamiyatda  vujudga  kelgan  bozor  asta  sekinlik  bilan  xususiy  tadbirkorlikka 

asoslanuvchi Yaxlit kapitalistik tizimga aylanib bormoqda. 

 

Bozor  munosabatlari  mohiyatini  aniqlashtirishda  "bozor"  tushun-chasi 

ikkiyoqlama  ma’noga  ega  ekanligini  e’tiborga  olish  lozim.  Birinchidan,  bozor 

ayriboshlash va muomala sohasida vujudga keluvchi sotish munosabatlarini ifoda 

etadi. Ikkinchidan, bozor iqtisodiy faoliyat jarayonlarini qamrab oluvchi, insonlar 

o’rtasida  vujudga  keluvchi  iqtisodiy  munosabatlar  tizimini  ifoda  etadi.  U  turli 

mulkchilik  shakllari,  tovar  -  pul  munosabatlari  va  moliya  -  kredit  tizimidan 

foydalanishga  asoslangan  iqtisodiyotning  amalda  bo’lishining  murakkab 

mexanizmi  sifatida  maydonga  chiqadi.  Muomala  sohasidan  tashqari  bozor 

munosabatlari o’z ichiga quyidagilarni ham qamrab oladi: 

•  bozor  asosida  ikki  ishtirokchi  o’rtasida  vujudga  keladigan  ijara 

munosabtlari; 

•  ikki  mahalliy  va  xorijiy  xo’jalik  yurituvchi  o’rtasida  vujudga  keladigan