Iqtisodiyot asoslari pdf
“Xarajatlar – ishlab chiqarish”
Download 1.71 Mb. Pdf ko'rish
|
iqtisodiyot asoslari
|
“Xarajatlar – ishlab chiqarish”
qonuni asosida shakllanadi. Har bir firma ishlab chiqarish faoliyatini amalga oshirar ekan, o’z oldiga, kam xarajatlar bilan yuqori daromadlar olishni o’z oldiga maqsad qilib qo’yadi. Ishlab chiqarish omillari bozorida er, uning resurslari, hamda ko’chmas mulk alohida o’rin tutadi. Bunday resurslar ko’pgina xo’jalik yuritish sohalarida o’zining muqobil o’rinbosar resurslariga ega emaslar. Er, foydali qazilmalar, hamda ko’chmas mulkdan foydalanishdan olingan daromadlarni taqsimlash va bu resurslarga narx shakllanishi yuzasidan 31
munosabatlar renta munosabatlari deb yuritiladi. Iqtisodiy renta deyilganda, bir muncha tor ma’noda, ijarachi mulkdorga undan foydalanish va daromad olish imkoniyati uchun to’laydigan er narxi tushuniladi. Qishloq xo’jaligidagi erdan olinadigan foyda renta ko’rinishida namoyon bo’ladi. ya’ni, renta erga bo’lgan mulkning iqtisodiy jihatdan amalga oshirilishidir. Ma’lumki, er egasi undan foyda olish uchun turli usullarni qo’llaydi. Mazkur usullar er keltiradigan daromadga uzviy ravishda bog’liq bo’ladi. Er egasi o’z manfaatiga mos holda erdan foyda olishning eng qulay usulini tanlab oladi. U hatto, o’z tasarrufidagi erini ijaraga berib renta olishi ham mumkin. Erning joylashgan o’rni, hosildorligi, suv bilan ta’minlanganlik darajasi hamda uni ishlatish sha-roitlarining turli tumanligi renta turlarining ham xilma - xil bo’lishiga olib keladi. Ularga mutloq, tabaqalashgan, monopol renta, qurilish uchastkalaridan va undirma sanoatidan olinadigan rentalar kiradi. Renta turlarining xilma - xilligiga qaramasdan ularning barchasi er egasiga daromad keltiradi. Ko’rinib turibdiki, erdan olinuvchi daromad birinchi navbatda uning hosildorligiga bog’liq. Bu esa qishloq xo’jaligida foydalanilayotgan erlar sifatini doimo nazorat qilib borishni taqozo etadi. Bu borada prezidentimiz o’z asarida:
Download 1.71 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|