Iqtisodiyot fanidan

Kafillik 
Garovdan keyin ikkinchi eng keng tarqalgan ta’minot turi. Kafillik taqdim 
etish orqali amalga oshiriladi, ya'ni boshqa tomonning (jismoniy yoki yuridik 
shaxs) ishtiroki talab qilinadi. Bunda birgalikda qarz oluvchi yoki kafilni jalb 
qilish mumkin, odatda ular qarz oluvchining qarindoshlari yoki yaqin do'stlari / 
hamkasblari bo’ladi. 
Kafillik shartnomasi - bu kafil bilan kreditor o'rtasidagi bitim bo'lib, kafil 
birgalikda javobgarlikni o'z zimmasiga oladi. Ya'ni, kafil asosiy qarz oluvchi 
bilan bir xil darajada qarzni to'lash uchun javobgardir. Bankning maqsadi ham 
shu: agar qarz oluvchi biron bir sababga ko'ra kreditni to'lay olmasa ham, 
ikkinchi tomon majburiyatlarni o'z zimmasiga oladi. 
Sug'urta shartnomasi- Agar qarz oluvchiga katta miqdorda pul kerak 
bo'lsa, u holda kredit qaytarilishining qo'shimcha kafolatini sifatida sug’urta 
kompaniyasining kafolati rasmiylashtirilishi mumkin. Sug'urta shartnomasi 
tuzilgan kundan e'tiboran amal qiladi, sug'urtalovchi qarz oluvchi bilan sug'urta 
hodisasi yuz berganda bankka belgilangan pul miqdorini to'lanishini ta'minlaydi. 
Bank kafolati- Bu yuridik shaxslar tomonidan yirik operatsiyalarni amalga 
oshirishda foydalaniladigan maxsus moliyaviy xizmatdir. 
Kafolat - bank yoki boshqa kredit sug'urta tashkilotining kafilligi bo’lib, 
u bitim taraflaridan biri ikkinchi tomon oldidagi majburiyatlarni bajarilishini 
kafolatlaydi. Shu bilan birga, bank mijozning qarzini to'lash majburiyatini oladi, 
agar u o'z majburiyatlarini bajarmasa, bank kafolat berish uchun alohida to'lov 
oladi. 
Bank depoziti - kam ishlatiladigan, ammo hali ham amaldagi ta’minot turidir. 
Agar qarz oluvchining katta miqdorda alohida depozit hisobvarag'i bo'lsa, u 
holda kreditor undan kafolat yoki to'lov qobiliyatini qo'shimcha tasdiqlash 
manbasi sifatida foydalanishi va yanada qulayroq kredit shartlarini taklif qilishi 
mumkin. Ammo odatda, agar mijozning omonati bo'lsa, u katta miqdordagi 
kreditni olmaydi (chunki depozitlar bo'yicha stavkalar har doim kreditlarga 
qaraganda past bo'ladi - ortiqcha to'lov bank foydasiga bo'ladi). 

---

16 
Kredit ta’minoti sifatida yana nimalardan foydalanish mumkin 
Yo'qotilishi mumkin bo’lgan mablag'lar uchun qo'shimcha kafolat va 
kompensatsiya olishning yana bir usuli - jarima qo’yishdir. Bu shartnomada 
belgilangan pul miqdori bo'lib, qarz oluvchi o'z majburiyatlarini buzgan taqdirda 
qarz beruvchiga to’lanishi shart. Kelishuvlardan kelib chiqqan holda, 
majburiyatlarni buzganlik uchun ham jarima belgilanishi mumkin. Misol uchun, 
agar qarz oluvchi kredit bo'yicha to'lovni kechiktirgan bo'lsa, unga darhol jarima 
belgilanadi. 
Shunday qilib, banklar berilgan kreditlarning qaytarilishini ta'minlash uchun 
keng imkoniyatlarga ega. Qarz oluvchi uchun ta’minot bo’yicha chora-tadbirlar 
ijobiy ta'sir ko'rsatadi, chunki ularning mavjudligi kredit tasdiqlanishi ehtimolini 
sezilarli darajada oshiradi, shu bilan birga mijozning mas'uliyatini ham oshiradi. 
Shuning uchun, barcha majburiyatlarni bajara olishga ishonch bo'lsagina, garov 
bilan ta'minlangan kreditlardan foydalanish kerak, aks holda garov sifatida 
berilgan mol-mulkdan va boshqa aktivlardan ayrilib qolish mumkin.