Iqtisodiyot va ko’chmas mulkni boshqarish” kafedrasi

P_m


P_e
Q_e Q

4.14-rasm. Iste′molchi yutug′i

Chunki muvоzаnаtli nаrх (P_e) ular tаklif qilishi mumkin bo`lgаn minimаl nаrхdаn (P<sub>m</sub>) yuqоridа jоylаshgаn va ishlаb chiqаruvchilar bundan P<sub>e</sub>EP<sub>m</sub> yuzaga teng yutuqqa ega bo`lаdilаr (4.15-rasm).

P


P_e


P_m
⁰ Q_e Q

4.15-rasm. Ishlab chiqaruvchi yutug`i

Agar ishlab chiqaruvchilar (sotuvchilar) daromadi P_eEQ_e0 yuzaga teng (TR=P_e×Q_e) bo`lsa, mahsulotni ishlab chiqarish xarajatlari P<sub>m</sub>EQ<sub>e</sub>0 yuzaga teng va ular o`rtasidagi farq islab chiqaruvchi yutug`i zonasini tashkil etadi.

Agar ―iste′molchi yutug`i‖ xarid qobiliyati nisbatan past bo`lgan ayrim toifadagi iste′molchilarning real daromadlarini oshishiga olib kelsa,
―islab chiqaruvchi yutug`i‖ resurs tejamkor ilg`or texnologiyalar va
zamonaviy boshqaruv usullarini qo`llayotgan firmalarga foydani oshirish imkonini beradi.

Iste′molchi va ishlab chiqaruvchi ortiqchaligi

Tovarga narx bozor tomonidan o`rnatiladigan raqobatlashgan bozorda tovarni ishlab chiqaruvchilar bozor narxida (muvozanat narxida) sotadi, shu bozor narxida iste′molchilar tovarni sotib oladi.

Lekin, ayrim iste′molchilar uchun tovarning qiymati uning bozor narxidan ko`ra yuqoriroq. Shuning uchun ham u tovarni bozor narxidan yuqoriroq narxda ham sotib olishi mumkin.