ҚИСҚа ва узоқ муддатли кредит оператсиялариниг расмийлаштирилиши ва ҳисоби

Бирламчи бухгалтерия оператсияларини ўзида акс эттириб, улар ҳақида муфассал ахборот берувчи ҳисобварақлар гуруҳи аналитик ҳисоб, яъни ёрдамчи китоб деб юритилади. Банкларда Ёрдамчи китоб ҳисобга олинадиган ҳар бир турдаги маблағлар ва бойликлар бўйича очиладиган шахсий ҳисобварақлар, карточкалар, китолблар ва журналларда юритилади. Бошқача қилиб айтганда, банк томонидан амалга ошириладиган бирлам-чи оператсияларнинг ҳисоби дастлаб шахсий ҳисобварақларда (карточка-лар, китоблар, журналларда) акс эттирилади. Бунда уларнинг мақсади, шу-нингдек, ҳисобварақлар эгалари кўрсатилади. Банкларда энг кўп ишлатиладиган Ёрдамчи китоб материалларидан бири бу шахсий ҳисобварақлардир. Хўжалик юритувчи субектлар учун очиладиган барча ҳисобварақлар Ўзбекистон Республикаси Банк Депо-зиторлари Миллий ахборот базасида қайд этилади. Бунда ҳар бир мижозга унинг қайси мулкчилик шаклига қарашлилиги, фаолият тури ва бошқа белгиларига кўра хосрақам, яъни код берилади. Бу код ушбу мижозга банкда қандай турдаги шахсий ҳисобварақ очилаётган бўлса, уларнинг барчасини номерлашда фойдаланилади. Лекин мижоз ҳисобварақ очиш учун аввало ўз банкига мурожаат этади. Мижоз учун ҳисобварақ очи-лаётганда банк бош бухгалтери мижоз тақдим этган барча материал-ларни юридик жиҳатдан тўғри расмийлаштирилганлигини текширгандан сўнг барча керакли маълумотлар асосида белгиланган шакл тузилади. Бу маъ-лумотлар файли Банк Депозиторлари Миллий Ахборот базасига жўнатилади. Барча ҳисобварақ номерлари 20 хонали сонлардан иборат бўлади.

Шахсий ҳисобварақларга ёзувлар фақат белгиланган тартибда рас-мийлаштирилган ҳисоб-китоб ва пул ҳужжатлари асосида киритилади. Шахсий ҳисобварақнинг содда шакли қуйидагича кўринишда бўлади: Ҳисобварақ шакли Ҳисобварақ номери ва бошқа умумий реквизитлар

Шахсий ҳисобварақларда қуйидаги реквизитлар ёзилган бўлиши зарур:

• шахсий ҳисобварақнинг номи;
• шахсий ҳисобварақни чоп этиш тартиб рақами (яъни, компютер қўйган рақам);
• шахсий ҳисобварақни тузган банк коди ва номи;
• шахсий ҳисобварақнинг рақами ва унинг номи;
• ҳисобвараққа хизмат кўрсатувчи бухгалтернинг рақами, унинг фамилияси, исми, отасининг исми;
• ишлов бериш санаси;
• ҳисобварақдаги сўнгги ҳаракат санаси;