Ish effekti asosan asab tizimi uchun o ‘ziga xos individual impulslarning murakkab gradatsiyasiga EGA bo ‘lgan yangi murakkab stimuldir


Funktsional tizimning ikkinchi bosqichi


Download 25.51 Kb.
bet6/6
Sana22.02.2023
Hajmi25.51 Kb.
#1220305
1   2   3   4   5   6
Bog'liq
kurs iwi 2

Funktsional tizimning ikkinchi bosqichi qaror qabul qilishdir (maqsadni belgilash).
Ushbu bosqich quyidagi xususiyatlar bilan tavsiflanadi.
* Qaror faqat to ‘liq afferent sintez asosida amalga oshiriladi.
* Qaror qabul qilish orqali ichki ehtiyoj, oldingi tajriba va atrof-muhitga mos keladigan o ‘ziga xos xatti-harakatlar shakli qabul qilinadi.
* Qaror qabul qilish bosqichida tana ortiqcha erkinlik darajasidan ozod qilinadi, ya ‘ni.qaror qabul qilingandan so ‘ng yuzlab imkoniyatlardan faqat bittasi amalga oshiriladi. Qolgan erkinlik darajalari dasturlashtirilgan natijaga olib kelishi kerak bo ‘lgan harakatni iqtisodiy jihatdan amalga oshirishga imkon beradi.
* Qaror qabul qilish bosqichi efferent qo ‘zg ‘alishlarning integralini shakllantirishga yordam beradi, bu davrda barcha turdagi qo ‘zg ‘alishlar effektor, ijro etuvchi xususiyatga ega bo ‘ladi.
Funktsional tizimning uchinchi bosqichi harakatlar dasturini shakllantirishdir.Ushbu bosqichda harakatning aniq maqsadi va uni amalga oshirish yo ‘llari shakllanadi. Harakat dasturining shakllanishi bilan bir vaqtda, uning nusxasi asab tizimida, harakat natijalarini qabul qiluvchida saqlanadi.
Funktsional tizimni shakllantirishning to ‘rtinchi bosqichi-bu harakat natijalarining qabul qiluvchisini shakllantirish. Bu miya faoliyatining juda murakkab apparati bo ‘lib, u nafaqat hozirgi vaqtda zarur bo ‘lgan natijaning belgilarini (parametrlarini) bashorat qilishga, balki ularni haqiqatan ham olingan natijaning parametrlari bilan taqqoslashga (taqqoslashga) imkon beradigan nozik asab mexanizmlarini yaratishi kerak. Ikkinchisi haqidagi ma ‘lumotlar teskari afferentatsiya tufayli harakat natijalarini qabul qiluvchiga keladi. Aynan shu qurilma tanaga xatti-harakatlardagi xatoni tuzatishga yoki nomukammal xatti-harakatlarni mukammallikka etkazishga imkon beradi. Harakat natijalarini qabul qiluvchi-bu kelajakdagi harakatlar natijalarining ideal tasviri. Aynan shu model teskari afferentsiyani baholash uchun etalon hisoblanadi. Ko ‘p konvergent o ‘zaro ta ‘sirning yuqori darajasiga ega bo ‘lgan ushbu asab kompleksiga nafaqat afferent, balki efferent tabiatning qo ‘zg ‘alishlari ham kelganligi to ‘g ‘risida ma ‘lumotlar olingan. Biz piramidal traktning kollateral shoxlari haqida gapiramiz, ular oraliq neyronlar zanjiri orqali effektorlarga boradigan efferent posilkalarning (buyruqlarning) "nusxalarini" olib tashlaydi. Ushbu efferent qo ‘zg ‘alishlar korteksning sensorimotor mintaqasining oraliq neyronlariga yaqinlashadi, bu erda afferent qo ‘zg ‘alishlar kelib, haqiqiy natija parametrlari to ‘g ‘risida ma ‘lumot uzatadi.
Shunday qilib, qaror qabul qilish vaqti va efferent qo ‘zg ‘alishlarning miyadan chiqishi boshlanishi kelajakdagi natijaning afferent belgilaridan va piramidal yo ‘l bo ‘ylab ishlaydigan qurilmalarga keladigan efferent qo ‘zg ‘alishlarning kollateral nusxalaridan iborat keng qo ‘zg ‘alish kompleksining shakllanishi bilan birga keladi. Muayyan vaqtdan keyin xuddi shu qo ‘zg ‘alish majmuasiga haqiqiy olingan natija parametrlaridan qo ‘zg ‘alishlar qo ‘shiladi. Haqiqiy olingan natijani baholash jarayoni prognoz qilingan parametrlarni va haqiqiy olingan natijaning parametrlarini taqqoslashdan (taqqoslash, taqqoslash) amalga oshiriladi.
Agar natijalar prognozga mos kelmasa, taqqoslash apparatida nomuvofiqlik reaktsiyasi yuzaga keladi, bu taxminiy tadqiqot reaktsiyasini faollashtiradi, bu miyaning assotsiativ imkoniyatlarini yuqori darajaga ko ‘taradi va shu bilan qo ‘shimcha ma ‘lumotlarni faol tanlashga yordam beradi. Taxminan tadqiqot reaktsiyasida amalga oshiriladigan miyaning ushbu umumiy faollashuvi tanani qo ‘shimcha ma ‘lumot izlashga yo ‘naltiradi. Uning asosida yanada to ‘liq afferent sintez shakllanadi, etarli darajada qaror qabul qilinadi, bu esa o ‘z navbatida yanada etarli harakatlar dasturining shakllanishiga va dasturlashtirilgan natijaga erishishga imkon beradigan harakatga olib keladi.
Istalgan foydali natijaga erishilganda, kelishuv reaktsiyasi harakat natijalarini qabul qiluvchida hosil bo ‘ladi. Afferent sintez bosqichiga ruxsat beruvchi afferentatsiya kiradi, bu motivatsiyani qondirishni anglatadi. Bunda funktsional tizim mavjud bo ‘lishni to ‘xtatadi. Haqiqiy olingan natijaning parametrlarini aktseptorda dasturlashtirilgan harakatlar natijalari bilan taqqoslashda yuzaga keladigan muvofiqlashtirish va nomuvofiqlik jarayonlari umumiy reaktsiyalar bilan birga keladi — qoniqish va norozilik hissi, ya ‘ni.ijobiy yoki salbiy his-tuyg ‘ular. Shu bilan birga, ijobiy his - tuyg ‘ular muvaffaqiyatga erishishga imkon beradi, salbiy his-tuyg ‘ular esa dasturni qayta qurish va qayta ishlashga yordam beradi.

Download 25.51 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling