Ishlab chiqarish funksiyasini qo’llashning ma’nosi va modellari

Ishlab chiqarish funktsiyasining xususiyatlari
Har bir ishlab chiqarish turi uchun o'zining ishlab chiqarish funktsiyasini qurish mumkin, ammo ularning har biri quyidagi asosiy xususiyatlarga ega bo'ladi:
1. Ishlab chiqarishning o'sishining chegarasi bor, bu bir resursdan foydalanishni ko'paytirish orqali erishiladi, boshqa narsalar teng. Masalan, ma'lum bir korxonada ishlab chiqarish hajmini (aniq qiymatga erishilganda) berilgan asosiy vositalar bilan yangi xodimlarni jalb qilish orqali oshirish mumkin emasligi. Shunday darajaga erishish mumkinki, har bir alohida ishchi ish uchun mehnat vositalari, ish joyi bilan ta'minlanmaydi, uning mavjudligi boshqa xodimlarga to'sqinlik qiladi va bu marjinal ishchini yollash natijasida ishlab chiqarishning o'sishi nolga yaqinlashadi yoki. hatto salbiyga aylanadi.


Ishlab chiqarish omillarining ma'lum bir o'zaro to'ldiruvchanligi (to'ldiruvchisi) mavjud, ammo ishlab chiqarish hajmini kamaytirmasdan, ularni ma'lum bir o'zaro almashtirish ham mumkin. Masalan, berilgan hosilni olish uchun ma’lum miqdordagi ekin maydonini ko’p sonli ishchilar tomonidan qo’lda, o’g’itlar va zamonaviy ishlab chiqarish vositalaridan foydalanmasdan ishlov berish mumkin. Xuddi shu hududda bir nechta ishchi murakkab mashinalar va turli o'g'itlar yordamida kerakli miqdorda hosil olish uchun ishlashi mumkin. Shuni ta'kidlash kerakki, bir-birini to'ldirish sharti bilan an'anaviy resurslarning birortasi (yer, mehnat, kapital) boshqalari bilan to'liq almashtirib bo'lmaydi (bir-birini to'ldirish bo'lmaydi). O'zaro almashish mexanizmi teskari asosda ishlaydi: ma'lum turdagi resurs boshqasi bilan almashtirilishi mumkin. O'zaro to'ldirish va o'zaro almashish qarama-qarshi yo'nalishga ega. Agar to'ldiruvchilik barcha resurslarning majburiy mavjudligini talab qilsa, uning ekstremal shaklida almashtirish ularning ba'zilarini butunlay chiqarib tashlashga olib kelishi mumkin.


Ishlab chiqarish funktsiyasini tahlil qilish qisqa muddatli va uzoq muddatli davrlarni farqlash zarurligini ko'rsatadi. Birinchi holda, biz ishlab chiqarish hajmini faqat foydalaniladigan o'zgaruvchan omillar sonini o'zgartirish orqali tartibga solish mumkin bo'lgan vaqt oralig'ini nazarda tutamiz, shu bilan birga doimiy xarajatlar o'zgarishsiz qoladi. Qisqa muddatda xarajatlari o'zgarmagan ishlab chiqarish omillari doimiy deyiladi.
Shunga ko'ra, qisqa muddatda hajmi o'zgarib turadigan ishlab chiqarish omillari - o'zgaruvchilar. Uzoq muddatli vaqt davri korxona uchun barcha ishlab chiqarish omillari xarajatlarini o'zgartirish uchun etarli bo'lgan interval sifatida qaraladi. Bu shuni anglatadiki, bu holda ishlab chiqarish hajmining o'sishiga cheklovlar yo'q va barcha omillar o'zgaruvchan bo'ladi. Eng umumiy shaklda qisqa muddatli va uzoq muddatli intervallar o'rtasidagi farqlarni quyidagilarga qisqartirish mumkin.

Birinchidan, bu boshqaruv shartlariga tegishli. Qisqa muddatda ishlab chiqarishni sezilarli darajada kengaytirish mumkin emas, bu kompaniyaning mavjud ishlab chiqarish quvvati bilan cheklangan. Uzoq muddatda firma ishlab chiqarish hajmini oshirish uchun ko'proq erkinlikka ega, chunki ishlab chiqarishning barcha omillari o'zgaruvchan bo'ladi.
Ikkinchidan, ishlab chiqarish xarajatlarining o'ziga xos xususiyatlarini hisobga olish kerak. Qisqa muddat doimiy va o'zgaruvchan ishlab chiqarish xarajatlarining mavjudligi bilan tavsiflanadi, uzoq muddatda barcha xarajatlar qat'iy bo'ladi.
Uchinchidan, qisqa muddat sanoatdagi firmalarning barqarorligini nazarda tutadi. Uzoq muddatda yangi raqobatchilarning sanoatga kirishi yoki kirishi uchun haqiqiy imkoniyat mavjud.
To'rtinchidan, ko'rib chiqilayotgan davrlarda iqtisodiy foyda olish imkoniyatlarini aniqlash kerak. Uzoq muddatda iqtisodiy foyda nolga teng. Qisqa muddatda iqtisodiy foyda ijobiy yoki salbiy bo'lishi mumkin.

Foydalanigan adabiyotlar:
1. Dougherty K. Ekonometrikaga kirish. - M.: Moliya va statistika, 2001 yil.
2. Zamkov O.O., Tolstopyatenko A.V., Cheremnykh Yu.P. Iqtisodiyotda matematik usullar: Darslik. – M .: Ed. "DIS", 1997 yil.
3. Iqtisodiyot nazariyasi kursi: darslik. - Kirov: ASA, 1999 yil.
4. Mikroiqtisodiyot. Ed. Prof. Yakovleva E.B. – M.: SPb. Qidiruv, 2002 yil.
5. Salmanov O. Matematik iqtisod. – M.: BHV, 2003 yil.
6. Churakov E.P. Iqtisodiyotda eksperimental ma'lumotlarni qayta ishlashning matematik usullari. - M.: Moliya va statistika, 2004 yil.