Ishlab chiqarish omillaridan foydalangan holda mahsulot yaratish jarayonini yoki ishlab chiqarish omillarini tayyor mahsulotga aylantirish jarayoni

Masalalar.
4.1. Piyoz etishtirishda bir kishi ishlasa, 50 sentner piyoz etishtiradi. Har bir keyingi ishchi oldingi ishchiga nisbatan 10 foizga kam bo’lgan qo’shimcha mahsulot etishtiradi. Ishchilarning chekli mahsuloti va maksimal piyoz ishlab chiqarish miqdori aniqlansin.
Echish. Ikkinchi ishchi birinchi ishchiga nisbatan 10 % kam piyoz etishtiradi. Demak, uni chekli mahsuloti 50*0,9 = 45 sentnerga teng. Uchinchi ishchiniki 50*0,9², to’rtinchiniki 50*0,9³ va hokazo. Piyoz etishtirish birinchi xodi 50 va maxraji 0,9 ga teng bo’lgan kamayuvchi geometrik progressiyani tashkil qiladi. Agar ishchilar soni ortib borsa, etishtirilgan maksimal mahsulot miqdori sentnerga teng.


4.2. Ishlab chiqarish funksiyasi Q = 5L^0,5 K, bu erda L – mehnat sarfi, K – kapital sarfi. Agar mehnat sarfi 9 ga va kapital sarfi 6 ga teng bo’lsa, kapitlaning chekli mahsuloti topilsin.
Echish:

Boshqa usul:



4.3. Kapital sarfi 10 foizga mehnat sarfi 15 foizga oshdi. Ishlab chiqarish fukntsiyasi bir jinsli bo’lsa, masshtab samarasi qanday bo’ladi?
Echish. Ikkala resurs sarfi 10 foizga oshganda ishlab chiqarishning ortishi 10 foizdan oshmaydi. Lekin mehnat sarfi 15 foiz bo’lgani uchun bu erda ishlab chiqarishning o’sish sur’atini pasayishi ro’y bermoqda.


4.4. Ishlab chiqarish funksiyasi . YAlpi xarajat 30 ga teng. Mehnat narxi 4 so’m, kapital narxi 5 so’m bo’lsa. Maksimal mahsulot ishlab chiqarishni ta’minlaydigan resurslar sarfi aniqlansin.
4.5. Korxonaning ishlab chiqarish funksiyasi . X₁ omilning narxi 6 so’m, X₂ omilning narxi 5 so’m. Korxonaning yalpi xarajati 600 so’m bo’lsa, maksimal xajmda mahsulot ishlab chiqarish uchun qancha X₁ va X₂ omillardan sarflaydi?
Misollar:
4.6. Qo’yidagijadvaldagi bo’sh kataklarni to’ldiring. TP – umumiy mahsulot, MP – chekli mahsulot, AP – o’rtacha mahsulot.

Mehnat resursi sarfi, L	TP	MP	AP
1	6
2	10
3		9
4		3
6	26
8		1

4.7. Firma paypoq ishlab chiqaradi. Buning uchun 1 kunda 5 soat mehnat va 6 soat kapitaldan foydalanadi. Mehnatning chekli mahsuloti 30 ta paypoq, kapitalning chekli mahsuloti 48 ta paypoq. Bir soatlik ish haqi 40 so’m, kapital narxi 5 so’m. Resurslar sarfini yaxshilash orqali mahsulot ishlab chiqarish xajmini oshganini baholang.


4.8. Sexda 4 ta stanok va 14 ishchi ishlaganda 30 ta stul ishlab chiqaradi. Agar 3 ta stanok va 6 ishchi ishlasa, 36 ta stul ishlab chiqaradi. Kapital va mehnatning chekli mahsuloti o’zgarmas. TSexda 7 stanok va 10 ta ishchi ishlasa qancha stul ishlab chiqariladi (bu erda mehnatni qurollanganlik darajasidan foydalaniladi).
4.9. Mehnatning o’rtacha mahsuloti AP_L 80, mehnat sarfi 20.
Aniqlansin:
a) ishlab chiqarish xajmi topilsin;
b) mehnat unumdorligi o’zgarmasa, mehnat sarfi 2 barobar oshganda ishlab chiqarish xajmi qanchaga ortadi?
v) mehnat sarfi 21 bo’lsa, mehnatni chekli mahsuloti 20 ga teng bo’lsa, ishlab chiqarish xajmi qancha bo’ladi?


4.10. Firma telefon apparati ishlab chiqaradi. Ishlab chiqarish funksiyasi Q 4L*K. Bir birlik mehnat narxi 100 so’m, kapital narxi – 200 so’m. Firmaning 60 ming so’m puli bor bo’lsa, u maksimal miqdorda qancha mahsulot ishlab chiqaradi?


4.11. Firmaning ishlab chiqarish funksiyai Q K^0,5L². Agar K 16, L 9 bo’lsa mehnatni va kapitalni chekli mahsuloti hamda kapitalni mehnat bilan chekli texnologik almashtirish normasi topilsin.