Ishlanmasi sana

Unutmang!

• Unutmang!
• Ha, yo`q, mayli so`zlaridan keyin vergul qo`yilib, keyin gap bo`lagi qo`llansa, bu so`zlar so`z – gaplar emas, kirish so`zlar hisoblanadi.
• Masalan: Kecha maktabga bordingmi?
• – Ha, bordim

T/r	Turlari	Ma’nosi	Misollar
1	Modal so`z – gaplar	qat’iy ishonch, taxmin, gumon	Albatta, so`zsiz, shubhasiz.
2	Undov so`z – gaplar	his – tuyg`u va haydash – chaqirish	Oh, ura, ajabo, obbo
3	Tasdiq so`z – gaplar	Tasdiqlash ma’nosini	Ha, mayli, xo`sh, xo`p, bo`ladi
4	Inkor so`z – gaplar	Inkor etish ma’nosini	Yo`q, mutlaqo, aslo, sira, aksincha
5	Taklif so`z – gaplar	Taklif ma’nosini	Ma, mang, qani, marhamat

• Ofarin, tashakkur, rahmat, barakalla, salom, marhamat, uzr kabi so`zlar minnatdorchilik, salomlashish, kechirim so`rash, iltimos kabi ma’nolarni ifodalaydigan gaplar ham so`z – gaplar hisoblanadi.

• Yo'lchi eshikchani ochib kirdi:
• - Assalomu alaykum, hormang, ota!

• Kishilar o`rtasidagi oddiy muomalada tez – tez ishlatib turiladigan so`z yoki iboralar so`z – gaplar vazifasida qo`llanadigan bo`lib qolgan. Bular: assalomu alaykum, yoqimli ishtaha, salomat bo`ling, qulluq, osh bo`lsin, yaxshi boring, xush ko`rdik, labbay, bajonidil kabilar.

• Bugun oilaviy sayohatga jo`nab ketayapmiz.
• - Yaxshi boring!

Mashqlar ustida ishlash:

• Mashqlar ustida ishlash:
• 163- mashq.
• Berilgan nutq parchasidagi ajratilgan so'z-gaplarning ma'no turlarini aniqlab yozib chiqing.
• — Sog'lig'ingiz yaxshimi?
• — Rahmat. Tuzukman.
• — Ertalab uchrashamiz-da...
• — Albatta. Bekatda. Soat 8 da.
• — Qabulga birga kiramizmi?
• — Yo'q. Avval Siz kiring.
• — Bo'pti. Ma'qul.
• — Oh-o! Savollaringiz tugamaydi-ku. Mayli,
• marhamat.

164- mashq. O'qing. So'z-gaplarning ifodalayotgan ma'nosini tushtirib bering. Mashq o`gzaki tarzda bajariladi.

• 164- mashq. O'qing. So'z-gaplarning ifodalayotgan ma'nosini tushtirib bering. Mashq o`gzaki tarzda bajariladi.
• 1. — Mashinachingiz menga yoqmadi, kaketkani o'xshatolmas ekan. Boshqasini topamiz. — Xo'p. (H.G'.) 2. — Teshavoy, soybo'yida kutib turmoqchimisiz? — Ha. (H.G'.)
• 3.— Yuqoridan biron nima olib kelishlarini aytdim.— Rahmat. Odamlarni chaqirtirdingizmi?

165- mashq. Ha, xo'sh, bajonidil, rost, yo'q, mayli so'zlarini qo'llab dialogik matn tuzish topshirig'i beriladi.

• 165- mashq. Ha, xo'sh, bajonidil, rost, yo'q, mayli so'zlarini qo'llab dialogik matn tuzish topshirig'i beriladi.
• N a m u n a:
• — Nodira, darsdan keyin kutubxonada shug'ullanamizmi?
• —Ha.
• — Xo'sh, qanday kitoblar o'qiymiz?
• —Albatta, tarixga oid kitoblarda.
• — Bo`pti, unda.
• — Marhamat qilib, shu kitobni do'stimga berib qo'ysangiz.
• —Bajonidil!

• MUSTAQIL ISH

• DO`STINGIZ
• BILAN
• DIOLOGIK
• MATN
• TUZING.

• Savollar:
• 1. Minnatdorchilik ma’nosini ifodalaydigan so`z – gap qaysi?
• 2. Taklif so`z – gapni toping!
• 3. Kengayishi juda qiyin va o`ta chegaralangan so`zlar...?
• 4. So`z – gaplar qanday nutqqa xos?
• 5. Takror holda qo`llangan so`z – gaplarni toping.
• 6. Ular turli xildagi sodda va murakkab aniqlovchilar bilan kengaya oladi?

• "BINGO"

• "BINGO"

SO`Z – GAPLAR (3)	TASHAKKUR (1)	ATOV GAPLAR (6)
YO`Q – YO`Q (5)	DIOLOGIK VA MONOLOGIK (4)	MARHAMAT (2)

TEST TOPSHIRIQLARI:

• 1. Qanday gaplarning kengayishi qiyin va o`ta chegaralangan?
• A) atov gaplar B) so`z – gaplar S) to`liqsiz gaplar D) shaxssiz gap
• 2. Oddiy muomalada tez – tez ishlatib turiladigan assalomu alaykum, yoqimli ishtaha, salomat bo`ling, labbay, bajonidil kabi bir so`z yoki iboralar qanday gap vazifasida kela oladi?
• A) shaxssiz gap B) atov gap S) to`liqsiz gap D) so`z – gap
• 3. Qaysi hukm noto`g`ri?
• A) So`z – gaplar turli xildagi sodda va murakkab aniqlovchilar bilan bemalol kengayadi.
• B) Ba’zan so`z – gaplar takrorlanib qo`llanadi.
• S) So`z – gaplarning oxiriga nuqta, undov, ba’zan ko`p nuqta qo`yiladi.
• D) So`z – gaplarning kengayishi juda qiyin va o`ta chegaralangan.
• 4. – Sog`lingingiz yaxshimi?
• – Raxmat, tuzukman. Gap haqidagi fikr to`g`ri berilgan qatorni aniqlang!
• A) atov gap B) so`z – gap S) to`liqsiz gap D) to`liq gap
• 5. Ha, yo`q, mayli so`zlaridan keyin vergul qo`yilib, gap bo`lagi qo`llansa...?
• A) atov gap hisoblanadi B) so`z – gap hisoblanadi
• S) to`liqsiz gap hisoblanadi D) kirish so`z hisoblanadi

• TEKSHIRAMIZ!

Savol	1	2	3	4	5
Javob	B	D	A	B	D

• V. O`quvchilarni baholash:

• “O`z – o`zini baholash”
• usulining natijaviyligini
• tahlil qilish.

• 76- bet, 166-mashq
• Mashq shartiga ko`ra oila a’zolarining suhbat nutqini kuztib, so`z – gaplar ko`proq ishlatilgan bir parchani yozib keling.

• VI. UYGA VAZIFA: