«Қишлоқ ва сув хўжалигининг замонавий муаммолари» мавзусидаги анъанавий XXII ёш олимлар

Quduqlarning ta’sir radiusini aniqlash 
Yer osti suvlarini yer yuzasiga nasoslar yordamida quduqlardan so‘rib chiqariladi. So‘rib chiqarish 
vaqtida quduq atrofida suvning sathi voronkaga o‘xshab pasayadi. Ushbu depressiya voronkasining 
radiusi – quduqning ta’sir radiusi (R) hisoblandi. Depression voronkaning ta’sir radiusi (R) I. P. 
Kuskinning quyidagi formulalar (8) oqrali aniqlanadi. 
 
 
 
 
 
 
(8) 
Bosimli suvlar uchun u quyidagi formulani taklif etgan 

 
 
 
 
 
(9) 
Bu formulalarda S, — quduqdagi suv sathlarining pasayishi (S =H-h), m; H — yer osti suv ustunining 
balandligi, m; K — filtratsiya koeffitsiyenti m/sutka; J — gidravlik nishablik. 
Quduqdagi suv statik sathining cheklangan pasayishi – S
ch
, loyihada berilgan suv sarfi, ya’ni nasos 
tomonidan so‘rib olinadigan suv sarfiga bog‘liq holda о‘zgaradi[6]. Hisoblashlarda S
ch
ning dastlabki 
qiymatlari quyidagi ifodadan (10) foydalanib topiladi:
bosimli quduqlar uchun:
, m (10) 
bu yerda: H - bosimli qatlamlardagi suvning bosimi, m; H
h
- suvning dinamik sathidan nasosning eng 
pastki nuqtasigacha bо‘lgan masofa, m; H
f
– qatlamdan oqib kelayotgan suv bosimining yо‘qolishi, 
uning qiymati filtr va quduq atrofidagi jinslarning suv oqimiga kо‘rsatadigan qarshiligiga bog‘liq 
holda aniqlanadi; m – bosimli suv beruvchi qatlam qalinligi, m;
Xulosa. Yuqoridagi hisoblash ishlardan kelib chiqqan holda vertikal drenajning asosiy qismi 
quduqlarning debiti, statik sathining pasayishi aniqlash orqali quyidagi yuzaga kelishi mumkin bo`lgan 
muammolarni oldi olinadi: 
- 
quduqlarga mos kelmaydigan nasos tanlashni;

---

«ҚИШЛОҚ ВА СУВ ХЎЖАЛИГИНИНГ ЗАМОНАВИЙ МУАММОЛАРИ» мавзусидаги анъанавий XXII – ёш олимлар, 
www.tiiame.uz
магистрантлар ва иқтидорли талабаларнинг илмий-амалий анжумани. Тошкент - 2023 йил 
www.tiiame.uz
 
135 
- 
ortiqcha elektr energiya sarfini; 
- 
nasos agregatining nosoz holatga kelishini; 
- 
quduq debinining keskin kamayib ketishini. 
-