Ishsizlik-global muommo sifatida kelib chiqish sabablari va bartaraf etish usullari

I.BOB. ISHSIZLIK IJTIMOIY-IQTISODIY HODISA SIFATIDA VA ULARNING TURLARI
1.1. Ishsizlik ijtimoiy-iqtisodiy hodisa sifatida va uni o'lchash masalalari.
Ishsizlik - bu ijtimoiy-iqtisodiy hodisa bo'lib, unda ishlashni xohlovchi mamlakatning iqtisodiy faol aholisining bir qismi o'ziga mos ish topa olmaydi. Bu ishlab chiqarishning keyingi kengayishi yoki tarkibiy tuzatishlar vaqtida ishlatilishi mumkin bo'lgan ishsiz ishchi kuchi zahirasi. Xalqaro Mehnat Tashkilotining ta'rifiga ko'ra, ishsiz deb hozirda ish bilan band bo'lmagan, lekin ish qidirayotgan va uni boshlashga tayyor bo'lgan har qanday shaxs tushuniladi.
Xalqaro mehnat tashkilotining ta'rifiga ko'ra, 10 yoshdan 72 yoshgacha bo'lgan (O’zbekistonda 15-72 yosh) ishsiz deb e'tirof etiladi, agar bandlik muammolari bo'yicha aholi so'rovining muhim haftasida u bir vaqtning o'zida:
· Ishga ega bo'lmagan;
· Ish qidirgan;
· Ishga borishga tayyor.
Ish bilan ta'minlangan shaxs - haftasiga kamida bir soat ishlaydigan va pul ish haqi oladigan jismoniy shaxs yoki oilaviy korxonada haftasiga kamida 15 soat ishlaydigan haq to'lanmaydigan xodim. Bundan tashqari, 16 yoshgacha bo'lgan ishlaydigan bolalar, ular ishlaganlik uchun ish haqi oladimi yoki bepul ishlaydimi, qat'i nazar, xodimlar soniga kiritilmaydi.
O’zbekiston Respublikasi Mehnat kodeksi O’zbekiston Respublikasida mehnat munosabatlarini tartibga soluvchi asosiy hujjatdir, shuning uchun Mehnat kodeksi tez-tez o'zgarib turadi. Mehnat to'g'risidagi qonun ish beruvchi va xodim o'rtasidagi mehnat munosabatlarini tartibga soladi va O’zbekiston Respublikasi qonuniga asoslangan murakkab jarayondir.
Mehnat qonunchiligining vazifalari fuqarolarning mehnat huquqlari va erkinliklarining davlat kafolatlarini belgilash, qulay mehnat sharoitlarini yaratish, ishchilar va ish beruvchilarning huquq va manfaatlarini himoya qilishdan iborat.
Mehnat qonunchiligining asosiy vazifalari mehnat munosabatlari ishtirokchilarining manfaatlarini, davlat manfaatlarini maqbul muvofiqlashtirishga erishish uchun zarur huquqiy shart-sharoitlarni yaratish, shuningdek, mehnat munosabatlari va boshqa bevosita bog'liq munosabatlarni huquqiy tartibga solishdan iborat.