Islom Karimov nomidagi tdtu qo’qon filiali Elektronika va Elektr texnikasi fakulteti 11-20 “E. A” guruhi talabasi Boratov Bunyodjonning Alternativ energiya manbalari fanidan

Islom Karimov nomidagi TDTU Qo’qon filiali Elektronika va Elektr texnikasi fakulteti 11-20 “E.A” guruhi talabasi Boratov Bunyodjonning Alternativ energiya manbalari fanidan

MUSTAQIL ISHI

Mavzu:Quyosh energiyasidan foydalanish usullari.Quyosh tuzilishi.Quyosh toji.Quyosh shamoli.
Bajardi: Boratov B.
Qabul qildi: Polvonov O.

Reja:

1.Quyosh energiyasi nima.

2.Quyoshning tuzulishi.

3.Quyosh toji.

4.Quyosh shamoli.

5.Xulosa.

Quyosh energiyasi nima.

Quyosh energiyasi bu Yerga etib kelgan quyosh radiatsiyasidan olingan yorug'lik, issiqlik yoki ultrabinafsha nurlar shaklida. Bu toza va qayta tiklanadigan energiya turidir, chunki uning manbai Quyosh cheksiz manbadir.

Quyosh energiyasini elektr energiyasiga aylantirish uchun Quyoshdan keladigan elektromagnit nurlanish turli xil vositalar (termal kollektorlar, fotoelektr elementlari va boshqalar) bilan to'planadi.

Quyosh energiyasini ikki usulda ishlatish mumkin: tomonidan termal konversiya, Quyosh energiyasini issiqlik energiyasiga aylantirishdan iborat va fotovoltaik konversiya, unda quyosh batareyalari yorug'lik energiyasini yig'ish va elektr energiyasiga aylantirish uchun ishlatiladi.

Quyoshning tuzulishi.

• Biz Yerdan faqat Quyoshning tashqi qatlamini ko'ramiz. U fosfera deb ataladi va harorati 6000 ºC atrofida, ba'zi sovuq joylar (4000 ºC) esa biz quyosh nuri deb ataymiz.
• Quyosh yulduzdir. Biz uni konsentrik qatlamlarga bo'lish mumkin bo'lgan to'p yoki piyoz kabi tasavvur qilishimiz mumkin. Ular ichkaridan tashqariga:

Asosiy: Bu yuqori harorat, ya'ni quyosh energiyasi ishlab chiqaruvchisi tufayli yadro sintezi sodir bo'ladigan Quyoshning maydoni.
Radioaktiv zona:: energiyani (fotonlarni) olib yuruvchi zarralar 100 ming yil davom etadigan sayohatda chet elga qochishga harakat qiladi, chunki bu fotonlar doimiy ravishda so'rilib, boshqa yo'nalishda chiqariladi.
Konvektiv hudud: bu hududda konvektsiya hodisasi ro'y beradi, ya'ni issiq gaz kolonkalari yuzasiga ko'tariladi, soviydi va yana tushadi. 
Fotosfera: Bu yupqa qatlam bo'lib, taxminan 300 km, bu biz ko'rgan quyoshning bir qismi, yuzasi. Bu yerdan yorug'lik va issiqlik kosmosga tarqaladi. Harorat 5000 ° C atrofida. Fotosferada qora dog'lar va dog'lar atrofida dog'lar atrofida yorqin mintaqalar bo'lib, harorat normal fosferadan yuqori va Quyoshning magnit maydonlari bilan bog'liq.
Xromosfera: Buni faqat Quyosh tutilishi yig'indisida ko'rish mumkin. U to'q qizil rangda, juda past zichlikda va juda yuqori haroratda, yarim million daraja. U kam uchraydigan gazlardan tashkil topgan va juda kuchli magnit maydonlar mavjud.

Quyosh toji.

Quyosh toji — quyoshning tashqi, eng qoʻp choʻzilgan (Quyoshning bir necha dia-metriga teng) qatlami. Quyosh toji Quyosh gar-dishidan taxminan million marta xira boʻlib, Quyosh toʻla tutilishi paytida aniq koʻrish mumkin. Quyosh toji Quyosh faolligi maksimal yillarda simmetrik, minimal yillarda esa ekvator boʻylab choʻziq shaklda boʻladi. Quyosh toji spektrida koʻp marta ionlangan Gʻe, Sa, M§, S, O va 8 elemetlari atomlarining emission chiziqlari bor. Quyosh tojida barcha atomlar ionlangan. Quyosh tojining oʻrtacha temperaturasi 106Kdan yuqori va toj boʻylab sekin oʻzgaradi. Quyosh tojining tashqi qatlamlaridan fazoga yuqori energiyali zarra (proton, elek-tron)lar sochilib turadi va bu oqim kuyosh shamoli deb ataladi. Quyoshning faol sohalari ustida toj moddasi ancha quyuqlashgan boʻlib, temperaturasi 10’ K gacha boradi, rentgen hamda radionurlanish nihoyatda kuchli boʻladi, Quyosh toji baland togʻlarga oʻrnatilgan maxsus teleskoplar — koronograflar yordamida ham kuzatiladi.

Quyosh shamoli.

• Quyosh shamoli — quyosh plazmasining sayyoralararo fazoga uzluksiz radial oqib chiqishi. Aslida quyosh shamoli quyosh tojining tashqi qatlamlaridan yuqori energiyali zarralar — proton va elektronlar — sochilib turishidir.
• Terminni birinchi boʻlib amerikalik fizik Ye.Parker kiritgan (1958).
• Quyosh tojining doimo 1,5—2 mln. K gacha qizishi nurlanish orqali sarflanayotgan energiya bilan muvozanatda boʻlmaydi. Qoldiq energiyani quyosh shamoli olib ketadi.
• Quyosh shamoli plazmasi quyosh tojidagi singari asosan proton, elektron va geliy atomlari yadrolaridan iborat. Zarralar zichligi 1m³ da taxminan 6 mln.ga yetadi va ularning oʻrtacha tezligi 400 km/sek. Quyosh shamoli moddasi quyosh magnit maydonlarini oʻzi bilan olib ketadi. Quyosh shamoli fazoda yer magnit maydonini cheklaydi va yer orbitasi yaqinidagi orbitada ? erstedni tashkil etadi. Quyosh shamoliga oʻxshash moddalarning oqib chiqishi baʼzi yulduzlarda ham kuzatiladi.

Xulosa.

Xulosa qilib aytganda bu muhim energiya manbaidan foydalanilganda katta foyda keltiradi. Bizda mavjud bo'lganlar orasida bu karbonat angidrid chiqindilarini sezilarli darajada kamaytiradigan toza energiya, chunki u ifloslantiruvchi moddalarni yaratmaydi. Bundan tashqari, u qayta tiklanadigan, barqaror energiya manbai va isitish mumkin. Uni ishlatish uchun mineral yoki yoqilg'i kerak emas, shuning uchun bu juda arzon energiya bo'lib, uning dastlabki sarmoyasi vaqt o'tishi bilan tiklanishi oson, shuning uchun quyosh paneli qirq yil xizmat qilish muddatiga ega bo'lishi mumkin.