Bu xususda hadis ham mavjud boʻlib, unga koʻra Muhammad hayotlik chog‘larida hazrati Ali(a)ga ergashganlarga „Shia“ nomini bergan edilar va bu xususida Ali ibn Abu Tolibga ishora qilib shunday deb marhamat qilgan edilar: - Bu xususda hadis ham mavjud boʻlib, unga koʻra Muhammad hayotlik chog‘larida hazrati Ali(a)ga ergashganlarga „Shia“ nomini bergan edilar va bu xususida Ali ibn Abu Tolibga ishora qilib shunday deb marhamat qilgan edilar:
- „والَّذِي نَفسِي بِيَدِه، أنَّ هَذَا وَشِيعَتَهُ لَهُمُ الْفَائِزُونَ يَوْمَ الْقِيَامَةِ“
- „Albatta mening jonim Uning qo‘lida bo‘lgan Zotga qasamki, mana bu [Aliga ishora qilib] va uning shialari Qiyomat kunida najot topuvchilardir“. [Jaloluddin Suyutiy, „Ad-durrul mansur“, 6-jild, Al-Bayyinah surasining 7-oyati tafsirida].
- Shunday qilib, Islomning dastlabki davrida musulmonlarning bir guruhi imomat va peshvolik maqomi ham xuddi payg‘ambarlik maqomi singari Alloh taolo tomonidan tayin etilgan, degan aqidaga ega bo‘lganlari bois, ular „Shia“ nomi bilan tanilganlar. Ushbu toifa musulmonlar hozirgi kunga Muhammad rasulullohning ko‘rsatgan yo‘llaridan borib, ul zotning Ahli-Baytlariga ergashib kelmoqdalar. Demak, yuqorida berilgan izohlardan „Shia“ning Islom dinidagi mavqei va o‘rni, shuningdek kelib chiqish tarixi oydinlashadi.
Shia Islomidagi yoʻnalishlar Ikkinchi guruh musulmonlarining eʼtiqodiga ko‘ra, xalifalik mansabi saylov yo‘li bilan aniqlanadi. Bu guruh vakillari Abu Bakrni xalifa qilib saylashgan va keyinchalik „Ahl as-Sunna val-Jamoa“ (Ahli sunnat") yoki „Ahli tasannun“ nomini olishgan. - Ikkinchi guruh musulmonlarining eʼtiqodiga ko‘ra, xalifalik mansabi saylov yo‘li bilan aniqlanadi. Bu guruh vakillari Abu Bakrni xalifa qilib saylashgan va keyinchalik „Ahl as-Sunna val-Jamoa“ (Ahli sunnat") yoki „Ahli tasannun“ nomini olishgan.
- Oxir-oqibat, Islom olamidagi bu ikki toifaning fiqhiy va eʼtiqodiy masalalarda umumiy va o‘xshash tomonlari ko‘p bo‘lishiga qaramay, Muhammaddan so‘ng xalifalik masalasida ular o‘rtasida ixtilof yuzaga keldi va yuqorida aytib o‘tganimizdek, bu ikki guruhning ilk shaxslari muhojir va ansorlardan tashkil topgan sahobalar edi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
