Issiqlik texnikasi tarixi va rivojlanish tendensiyalari. Andijon mashinasozlik instituti

 

•  

Quyosh energiyasidan foydalanishda AQSH, Germaniya, Ispaniya, Xitoy va Koreya davlatlari yetakchilik qilmoqda. Masalan, Kaliforniya shtatida quvvati 350 MVt bo’lgan 9 ta QES ishlab turibdi. Ispaniyada 20 MVt quvvatli QES ishga tushdi. Elektrostantsiyaning asosiy qurilmasi 170 metrlik minora bo’lib, unga 1200 dan ortiq quyosh oynalari quyosh nurlarini yo’naltiradi. Natijada, minoradagi suv bug’ga aylanib, elektroenergiya ishlab chiqaradigan turbinalarni harakatga keltiradi.

Energiya manbalari
O’rni qayta to’ldiriladigan
Quyosh, suv, shamol, to’lqin va geotermal
O’rni qayta to’ldirilmaydigan
Neftь, gaz, ko’mir va yadro yoqilg’isi

SHamol energiyasidan foydalanishda Germaniya yetakchilik qilmoqda, ya’ni umumiy energiya iste’molining 6 foizini tashkil etmoqda. Xitoyda 8 GVt elektr energiyasi shamol yordamida hosil qilinmoqda. Buyuk Britaniyada dengiz bo’yida o’rnatiladigan quvvati 25 – 30 GVt (bu 30 - 40 ta IES quvvatiga teng) bo’lgan yangi shamol parklarini ishga tushirish mo’ljallanmoqda.

Bugungi kunda eng quvvatli shamol generatorlari 2 MVt elektr energiyasi ishlab chiqarmoqda va 6,5 ÷ 10 MVt quvvatli shamol generatorlarini yaratish yakunlanmoqda. Bunga avvalambor minora balandligi va g’ildirak diametrini oishirish hisobiga erishiladi.

Biogaz olish qurilmalarida organik chiqindilarni anaerob (kislorodsiz muhitda) bijg’itish jarayonida – biogaz va organik o’g’it olinadi. Biogaz stantsiyalarini chorvachilik va parrandachilik fermalari, organik chiqindi ko’p chiqadigan sanoat korxonalarida qo’llash 3 - 5 yilda o’zini qoplaydi. Xitoyda 70 mln. dona biogaz qurilmasi ishlab turibdi va avtoparkining 60 foizi biogazga o’tkazilgan. SHvandorfda (Germaniya) Yevropadagi eng katta biogaz ishlab chiqarish qurilmasi ishalb turibdi, quvvati 16 mln.m3

Insoniyat uchun hali kelajakda qo’llash mumkin bo’lgan imkoniyatlar, energiyaning yangi manbalari mavjud. Bunda, ayniqsa tabiiy jarayonlar energiyasidan foydalanish imkoniyatlarini o’ylab ko’rsa bo’ladi.