Issn 2181-7200 Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта

КРАТКИЕ СООБЩЕНИЯ 
Scientific-technical journal (STJ FerPI, ФарПИ ИТЖ, НТЖ ФерПИ, 2022, Т.26. спец.выпуск №10) 187 
Uzib ulagich o’zgartirgichni tarmoq kuchlanishidan va akkumulyator batareyadan uzish 
uchun hizmat qiladi. Bunda, teskari ulangan diod VD1 akkumulyatorni razryadlanishdan himoya 
qiladi va natijada quyosh moduli akkumulyator batareyasiga kunning tungi qismida xam ulangan 
holda qoldirilishi mumkin.
Kuchlanishi 220 V, quvvati 800 Vt bo’lgan qurilmani energiya ta’minoti uchun avtonom 
energetik tizim komplekti 1 jadvalda ko’rsatilgan.
Jadval 1 
Tizim komponentlari 
Soni 
Fotomodulь KSM100, 15 kG, 0,5*1,2 m
2
4 dona. 
Invertor, 1,2 k Vt 
1 dona. 
Zaryad-kontroller 
1 dona. 
Akkumulyator batareya 20 a.s. 
2 dona. 
Bunday tizimli energetik qurilmada maksimal yuklangan energetik qurilmani tungi vaqtda 
ishlashi 1-1,5 soatni tashkil etadi.
O’tkazilgan sinovlar shuni ko’rsatdiki, AB qurilmaga to’g’ri ulanishida, tarmoq 
kuchlanishini invertor chiqishiga ulanishiga yo’l qo’yilmasligida va mos quvvatli yuklamani 
ulanishida rezerv ta’minot manbai uzluksiz ish mobayniga ega va qo’shimcha texnik qarovni talab 
etmaydi. Qurilma doim tarmoq kuchlanishiga ulangan bo’lishi kerak. AB to’liq to’yingan 
batareyani zaryadlash zanjiridan avtomatik uzilishi amalga oshadi, kuchlanish kamayishida esa 
yana zaryadlash qurilmasiga ulanadi. Agar tarmoqda kuchlanish uzoq vaqt bo’lmasa, kunni yorug’ 
vaqtida AB quyosh batareyasidan qisman zaryadlanadi.
Sinov natijalari quyidagilarni ko’rsatdi:
1. Tarmoqda kuchlanish bo’lmagan holda va birlamchi energiya manbasi sifatida 90 A/s, 
AB dan foydalanilganda rezerv ta’minot manbai 300-350 Vt quvvatli qurilmani 2,5 - 3 soat 
mobaynida ishchi holatda ushlab turadi. 
2. Ochiq havoli kunda 100 Vt quyosh batareyasi 6-7 soat mobaynida, AB ishlatgan 
energiyani (40÷50 %)ni tiklaydi.
3. Dala sharoitida, kuchlanish tarmoqi bo’lmaganda, quyosh batareya quvvatini 2-3 barovar, 
AB sig’imini 300 A/s. gacha ko’tarish maqsadga muvofiq bo’ladi.
O’tkazilgan sinovlar shuni ko’rsatdiki, AB qurilmaga to’g’ri ulanishida, tarmoq 
kuchlanishini invertor chiqishiga ulanishiga yo’l qo’yilmasligida va mos quvvatli yuklamani 
ulanishida rezerv ta’minot manbai uzluksiz ish mobayniga ega va qo’shimcha texnik qarovni talab 
etmaydi. Qurilma doim tarmoq kuchlanishiga ulangan bo’lishi kerak. AB to’liq to’yingan 
batareyani zaryadlash zanjiridan avtomatik uzilishi amalga oshadi, kuchlanish kamayishida esa 
yana zaryadlash qurilmasiga ulanadi. Agar tarmoqda kuchlanish uzoq vaqt bo’lmasa, kunni yorug’ 
vaqtida AB quyosh batareyasidan qisman zaryadlanadi. Sinov natijalari quyidagilarni ko’rsatdi:
1. Tarmoqda kuchlanish bo’lmagan holda va birlamchi energiya manbasi sifatida 90 A/s, 
AB dan foydalanilganda rezerv ta’minot manbai 300-350 Vt quvvatli qurilmani 2,5 - 3 soat 
mobaynida ishchi holatda ushlab turadi. 
2. Ochiq havoli kunda 100 Vt quyosh batareyasi 6-7 soat mobaynida, AB ishlatgan 
energiyani (40÷50 %)ni tiklaydi.
3. Dala sharoitida, kuchlanish tarmoqi bo’lmaganda, quyosh batareya quvvatini 2-3 barovar, 
AB sig’imini 300 A/s. gacha ko’tarish maqsadga muvofiq bo’ladi.
Xulosa. Sinovdan o’tgan ushbu mobil uzluksiz ta’minot manbaidan, AB sig’imi, quyosh 
batareyasi va invertor quvvati mos xolda tanlanishida, telekommunikatsion aloqa, radiostantsiyalar, 
tibbiyot tizimlari, maishiy radioelektron apparaturalar va shuningdek murakkab texnik ob’ektlarni 
boshqarish tizimlarini sifatli elektr ta’minoti uchun foydalanish mumkin.