Истеъмолчилар электр қурилмаларини эксплуатация қилишда хавфсизлик техникаси

3-§. Кучланиш йўқлигини текшириш
19. Электр қурилмаларидаги кучланиш олинганда бажариладиган барча турдаги ишларни бошлашдан олдин ишланадиган участкада кучланиш йўқлигини текшириш зарур. Электр қурилмасининг ишлаш учун узилган қисмида кучланиш йўқлигини текшириш тақиқловчи плакатлар осилганлигидан кейин ижозат берувчи томонидан амалга оширилиши лозим.
20. Электр қурилмасида кучланишнинг йўқлиги фойдаланишдан олдин соз ҳолатда эканлиги махсус асбоблар орқали ёки яқинда жойлашган кучланиш остидаги ток ўтказувчи қисмларга яқинлаштириб аниқланган, заводда ишлаб чиқарилган кучланиш кўрсаткичи ёрдамида текширилиши керак.
Кучланиши 1000 В дан юқори бўлган электр қурилмаларида кучланиш кўрсаткичидан диэлектрик қўлқопларда фойдаланиш зарур.
Кучланиш кўрсаткичининг яроқли эканлигини иш жойида текшириб кўриш учун яқин орада аввалдан кучланиш остида турган ток ўтказувчи қисмлар ёки бошқа имкони бўлмаган тақдирда, уни бошқа электр қурилмасида аввалдан текшириб қўйишга рухсат этилади.
Агар бундай йўл билан текшириб қўрилган кучланиш кўрсаткичи тушириб юборилган ёки зарбага (қаттиқ силкинишга) учраган бўлса, уни қайта текширмасдан туриб қўллаш тақиқланади.
Узилган ускуналарда кучланиш йўқлигини барча фазаларда, ўчиргич ва ажраткичда эса олтита кириш қисқичларининг барчасида текшириш керак.
Агар иш жойидаги электр занжирида узилиш бўлса, кучланиш йўқлиги узилган жойнинг иккала тарафидаги ток ўтказувчи қисмларда текширилади.
Доимий тўсиқлар бевосита кучланиш йўқлигини текширишдан олдин очилиши ёки олиниши керак.
21. Кучланиши 35 кВ ва ундан юқори бўлган электр қурилмаларида кучланиш йўқлигини текшириш учун, шунингдек, изоляцияловчи штангадан ҳам фойдаланиш мумкин, бунинг учун уни ток ўтказувчи қисмларга бир неча марта теккизиб кўриш лозим, бунда чирсиллаш ва учқун чиқмаслиги кучланиш йўқлигидан далолат беради.
Кучланиши 220 кВ гача бўлган ОТҚда кучланиш йўқлигини кучланиш кўрсаткичи ёки штанга билан фақат қуруқ об-ҳаво шароитида текширишга рухсат этилади. Нам об-ҳаво шароитида кучланиш йўқлигини мавжуд схемани синчиклаб кузатиш орқали текширишга рухсат этилади. Бундай ҳолларда чиқиб кетаётган линияда кучланиш йўқлиги тезкор ходим ёки диспетчер томонидан тасдиқланади.
Агар схемани текширишда, шиналарда ёки ускуналарда кучланиш борлигини тасдиқловчи тожланиш ёки линия ажраткичларини узиш пайтида унинг контактлари орасида линияда кучланиш борлигидан дарак берувчи учқун чиқаётганлиги аниқланса, схемани қайтадан текшириб чиқиш ва линиянинг ҳолати тўғрисидаги мулоҳазаларни тезкор ходимга ёки диспетчерга етказиш зарур.
Барча кучланишдаги КТП ва ТКТҚда кучланиш йўқлигини турли об-ҳаво шароитида фойдаланишга мўлжалланган махсус кўрсаткич бўлмаган ҳолларда, нам об-ҳаво шароитида мавжуд схема бўйлаб синчиклаб кузатиш йўли билан текшириб кўришга рухсат этилади.
Мавжуд схема бўйлаб кузатиш пайтида ҲЛ ва КЛ киришларида кучланиш йўқлиги ушбу линия тезкор бошқаруви остида бўлган ходимлар томонидан тасдиқланади.
ҲЛларда схема бўйлаб жойида кузатиш унинг йўналишини ва ташқи белгиларини текширишдан, шунингдек, таянчдаги белгиларни линияларнинг диспетчерлик номларига мувофиқлигини текширишдан иборат.
22. 6 — 20 кВ кучланишли ҲЛнинг ёғоч ва темир бетон таянчларида ҳамда телескопик минора устида ишланганда, сиғим токи оқиши принципига асосланган кучланиш кўрсаткичи билан кучланиш йўқлигини текширишда унинг етарлича сезгирлиги таъминланиши шарт. Бунинг учун кўрсаткичнинг ишчи қисмининг кўндаланг кесими 4 мм² дан кам бўлмаган сим билан ерга уланиши керак.
23. Симлари турли сатҳларда осилган ҲЛларда кучланиш йўқлигини кучланиш кўрсаткичи ёки штанга билан текшириш ва ерга улагичларни ўрнатиш, энг пастки симдан бошлаб, пастдан юқорига қаратиб амалга оширилиши лозим. Горизонтал осилган симларда эса текширишни энг яқин жойлашган симдан бошлаш керак.
24. 1000 В гача кучланишли электр қурилмаларида кучланиш йўқлиги ҳам фазалар орасида, ҳам ҳар бир фаза билан ускунанинг ерга уланган корпуси ёки ерга уланадиган (ноль сими) сими орасида текширилиши керак. Аввалдан текширилган вольтметрни қўллашга рухсат этилади. Назорат лампаларини қўллаш тақиқланади.
25. Аппаратлар, блокировка қурилмалари, доимий уланган волътметрлар ва бошқа мосламаларнинг ўчганлик ҳолати ҳақида сигнал берувчи қурилмалар фақат қўшимча воситалар бўлиб ҳисобланади ва уларнинг кўрсаткичлари ёки ҳаракатларига асосланиб кучланиш йўқлиги ҳақида хулоса чиқариш мумкин эмас.
Сигнал берувчи қурилмаларнинг кучланиш борлигини кўрсатиши ушбу қурилмага яқинлашиш мумкин эмаслигидан далолат беради.
26. Подстанцияларнинг электр қурилмаларида ва ТҚда кучланиш йўқлигини кучланиши 1000 В дан юқори электр қурилмаларида тезкор ёки тезкор таъмирловчи ходимлардан бўлган электр хавфсизлиги бўйича камида IV гуруҳга, 1000 В гача қурилмаларда камида III гуруҳга эга булган шахснинг якка ўзи текширишига рухсат этилади.
ҲЛларда кучланиш йўқлигини текширишни кучланиши 1000 В дан юқори ҲЛда камида IV ва III гуруҳга, кучланиши 1000 В гача бўлган ҲЛда — III гуруҳга эга бўлган икки шахслар амалга оширишлари керак.