Iv. Инвестиция ва қурилиш ишлари 1 БЎлим. Асосий капиталга ўзлаштирилган инвестициялар

ижтимоий-иқтисодий ҳолати
Норасмий сектор ҳиссасига тўғри келган қурилиш ишлари улуши 19,4 % ни ташкил этди ва 3 796,2 млрд. сўм миқдорида қайд этилди. 2020 йилнинг мос даврига нисбатан 107,9 % ни ташкил этди.


Қурилиш ишларининг умумий хажмида
норасмий сектор


2020 йил
112,3 январь-март ^17,7


ўсиш суръати, % да улуши, % да

107,9	2021 йил	19,4
	январь-март

Давлат мулкчилигидаги ташкилотлар томонидан жами 18 578,3 млрд. сўм ёки жами қурилиш ишларидан 5,0 % қурилиш ишлари бажарилди. Нодавлат мулкчиликдаги ташкилотлар томонидан эса 969,1 млрд. сўм ёки жамига нисбатан 95,0 % қурилиш ишлари бажарилди.

Инвестиция ва қурилиш ишлари	149

Ўзбекистон Республикасининг


ижтимоий-иқтисодий ҳолати


Мулкчилик шакллари бўйича қурилиш ишлари

Жами,


млрд. сўм
шу жумладан, мулкчилик
шакллари бўйича, жами
ҳажмга нисбатан % да

давлат	нодавлат

Ўзбекистон Республикаси^

Қорақалпоғистон Республикаси

вилоятлар:

19 547,4

857,7

5,0

10,3

95,0

89,7

Андижон

Бухоро

Жиззах

Қашқадарё

Навоий

Наманган

Самарқанд

Сурхондарё

Сирдарё

Тошкент

Фарғона

Хоразм

Тошкент ш.

944,3

1. 
   292,5
   

570,8

1. 
   310,0
   

924,1

987,8

1. 
   299,1
   

1. 
   074,5
   

562,1

1. 
   880,8
   

1. 
   289,8
   

653,0

4. 
   804,3
   

4,2

4,7

3,2

4,5

20,6

7,0

4,5

0,9

18,8

3,7

2,3

6,1

2,7

95,8

95,3

96,8

95,5

79,4

93,0

95,5

99,1

81,2

96,3

97,7

93,9

97,3

2021 йилнинг январь-март ойларида бажарилган қурилиш ишларининг катта қисми янги бино ва иншоотларни қуришга тегишли. Жами қурилиш ишларининг 69,0 % и ёки 13 494,5 млрд. сўм қурилиш ишлари айнан иқтисодиётда янги ишлаб чиқариш қувватлари, турар-жой ва бошқа ижтимоий объектларни яратишга қаратилган.

Йирик қурилиш ташкилотлари бўйича янги қурилиш ҳисобидан 3 240,1 млрд. сўмлик ишлар бажарилди ёки жами йирик қурилиш корхоналарининг янги қурилиш ишларидаги улуши 24,6 % ни ташкил этди.

Кичик корхона ва микрофирмалар бўйича янги қурилиш ҳисобидан 6514,5 млрд. сўм ёки жами кичик корхона ва микрофирмаларнинг янги қурилиш ишларидаги улуши 49,6 % ни ташкил этди.

Янги қурилиш ишлари ҳажмида норасмий сектор ҳиссаси 3385,9 млрд. сўм ёки уларнинг жамига нисбатан улуши 25,8 % ни ташкил этди.

^ Ҳудудлар бўйича тақсимланмаган ҳажмни қўшган ҳолда.

150	Инвестиция ва қурилиш ишлари

Ўзбекистон_Республикасининг__ижтимоий-иқтисодий_ҳолати_2021_йил_январь-март_ойларида_ҳудудлар_кесимида___қурилиш_ишлари'>Ўзбекистон Республикасининг
ижтимоий-иқтисодий ҳолати
2021 йил январь-март ойларида ҳудудлар кесимида


қурилиш ишлари

		Ўсиш	Шу жумладан янги
	Қурилиш ишлари,		қурилиш, реконструкция,
		суръати,
	млрд. сўм		кенгайтириш ва техник
		% да
			қайта қуроллантириш

Ўзбекистон


Республикаси^

Қорақалпоғистон

Республикаси

вилоятлар:

Андижон

Бухоро

Жиззах

Қашқадарё

Навоий

Наманган

Самарканд

Сурхондарё

Сирдарё

Тошкент

Фарғона

Хоразм

Тошкент ш.

19 547,4

857,7

944,3

1. 
   292,5
   

570,8

1. 
   310,0
   

924,1

987,8

1. 
   299,1
   

1. 
   074,5
   

562,1

1. 
   880,8
   

1. 
   289,8
   

653,0

4. 
   804,3
   

100,5

101,6

111,0

114,9

104,5

124,4

94,2

100,7

114,5

105,7

123,7

130,3

114,1

101,2

113,3
13 140,5

566,0

602,3

725,3

458,4

756,6

622,8

710,8

907,8

834,4

305,6

1. 
   050,7
   

805,4

466,0

3 231,6

Иқтисодий фаолият турлари бўйича қурилиш ишларининг асосий қисми қурилиш, турар жой ва яшаш учун мўлжалланган ҳамда яшаш учун мўлжалланмаган бинолар қуриш бўйича амалга оширилган қурилиш ишларидан ташкил топди.

Бинолар ва иншоотларни қуриш бўйича қурилиш ишлари таркибида йирик қурилиш ташкилотлари томонидан бажарилган қурилиш ишлари улуши 19,7 % ни ташкил этиб, 2020 йилнинг мос даврига нисбатан 5,2 % пунктга камайди.

Ушбу фаолият турида кичик корхона ва микрофирмалар ҳиссасига тўғри келган улуш 2020 йилнинг мос даврига нисбатан 1,3 % пунктга кўпайиб, 52,2 % ни ташкил этди.

Норасмий секторнинг улуши эса 2020 йилнинг мос даврига нисбатан 3,9 % пунктга камайиб, 28,1 % ни ташкил этди.

Фуқаролик объектларини қуриш бўйича йирик қурилиш ташкилотлари томонидан бажарилган қурилиш ишлари ҳажмининг улуши 30,7 % ни ташкил этди ва 2020 йилнинг

мос даврига нисбатан 5,2 % пунктга кўпайди.
Шунингдек,		кичик корхона ва		микрофирмалар	улуши мос	равишда
69,1 %	(5,1 %	пунктга	камайиш)	ҳамда норасмий секторнинг		улуши
0,2 % (0,6 % пунктга камайиш)ни ташкил этди.
Ихтисослаштирилган қурилиш ишлари таркибида йирик қурилиш ташкилотлари
томонидан	бажарилган		қурилиш	ишлари	ҳажмининг	улуши

2020 йилнинг мос даврига нисбатан 0,6 % пунктга кўпайди ва 13,3 % ни ташкил этди. Қолган 86,7 % и кичик корхона ва микрофирмалар ҳиссасига тўғри келиб, 2020

йилнинг мос январь-мартига нисбатан 0,6 % пунктга камайди.

^ Ҳудудлар бўйича тақсимланмаган ҳажмни қўшган ҳолда.

Инвестиция ва қурилиш ишлари	151

Ўзбекистон Республикасининг
ижтимоий-иқтисодий ҳолати


Статистик кўрсаткичларга изоҳлар


Номолиявий активларга киритилган инвестициялар бу- реал маблағларни яратишга йўналтирилган инвестициялар бўлиб, қуйидагиларни ўз ичига олади: асосий капиталга ўзлаштирилган инвестициялар, капитал таъмирлашга харажатлар, номоддий активларга киритилган инвестициялар (патентлар, лицензиялар, дастурий маҳсулотлар, ер майдонларидан ва табиий ресурслардан фойдаланиш ҳуқуқлари ва бошқалар).


Асосий капиталга ўзлаштирилган инвестицияларга барча турдаги қурилиш ишларига қилинган харажатлар; асбоб-ускуналарни монтаж қилиш бўйича харажатлар; машина, асбоб-ускуналар (монтаж талаб этиладиган ва талаб этилмайдиган), транспорт воситалари, жиҳоз ва хўжалик инвентарини сотиб олиш; бошқа капитал ишлар ва харажатлар киради. Асосий капиталга ўзлаштирилган инвестициялар ҳажмлари тўғрисидаги маълумотлар, илгари бошқа ташкилотларнинг асосий фондларида ҳисобга олинган асбоб-ускуналар, бинолар ва иншоотлар (ёки уларнинг эҳтиёт қисмлари)ни сотиб олишга қилинган харажатларсиз келтирилган.


Чет эл инвестициялари – асосан келгусида фойда олиш мақсадида, Ўзбекистон Республикаси ҳудудидаги корхона ва ташкилотларга киритилган чет эл капитали.


Инвесторлар – юридик ва жисмоний шахслар бўлиб, қарорларни қабул қилувчи ва ўз маблағлари, қарз маблағлари ёки жалб қилинган маблағларни инвестиция кўринишида инвестицион лойиҳаларга киритишни амалга оширувчи ҳамда улардан мақсадли фойдаланилишини таъминлаб берувчи инвестицион фаолият субъектлари ҳисобланади.


Тўғридан-тўғри хорижий инвестициялар бу – бу корхонага тўлиқ эгалик қилувчи ёки корхона акционерлик капиталининг 10 фоизидан кам бўлмаган қисмини назорат қилувчи, яъни корхонани бошқаришда иштирок этиш ҳуқуқиги эга бўлган, тўғридан-тўғри хорижий инвестор юридик ёки жисмоний шахс томонидан киритилган инвестициялар.


Буюртмачилар – инвестицион жараённинг қатнашчилари. Буюртмачи сифатида инвесторнинг ўзи, шунингдек, инвестор томонидан амалдаги корхоналарни, биноларни, иншоотларни янги қурилиши, қайта таъмирлаш, кенгайтириш ва техник қайта қуроллантиришни амалга оширишлари учун вакил этиб тайинланган жисмоний ва юридик шахслар фаолият кўрсатишлари мумкин. Шу билан бирга буюртмачи инвестицион жараён қатнашчиларининг тадбиркорлик ва бошқа фаолиятига, агарда улар орасидаги шартномада назарда тутилмаган бўлса, аралашмасликлари лозим.

Пудратчи – капитал қурилиш учун пудрат шартномаси	асосида бино
ва иншоотларни қуриш бўйича қурилиш-монтаж, қайта таъмирлаш, капитал
таъмирлаш ҳамда технологик ва бошқа ускуналарни монтаж	қилиш, созлаш
ва бошқа пудрат ишларини бажариш билан шуғулланади.

152	Инвестиция ва қурилиш ишлари