Iymon qo'shigi
Download 3.05 Mb. Pdf ko'rish
|
Mehnatni muhofaza qilish (Y.Mannonov, K.Mavlonov) (1)
|
1.9. Mehnatni muhofaza qilish
0 ‘zbekiston Respublikasida m ehnatni muhofaza qilish mehnat faoliyati jarayonida xodimlar hayoti va sog‘lig‘ining xavf- sizligini ta’minlash tizimidan iboratdir. Mehnatni muhofaza qilish to ‘g‘risidagi qonun hujjatlari Konstitutsiyaning tegishli moddalari, «Mehnatni muhofaza qilish to‘g‘risida»gi Qonun, Mehnat kodeksi va boshqa normativ hujjatlardan iborat. Xalq xo‘jaligining barcha tarmoqlari uchun yagona bo‘lgan, mehnat muhofazasiga oid maxsus normalar, shuningdek, tarmoqlararo normalarni hukumat, Mehnat va aholini ijtimoiy himoya qilish vazirligi tasdiqlaydi. Tarmoqlararo qoidalar va normalarni Mehnat va aholini ijtimoiy himoya qilish vazirligi, tegishli vazirliklar, davlat nazorat idoralari va boshqa vakolatli idoralar tasdiqlaydi. Mehnat faoliyati jarayonida ishlab chiqarish jarohatlanishi va kasbiy kasalliklarga yo‘l qo‘ymaslik uchun xodimlarga xavfsiz va sog‘lom mehnat sharoitlari yaratib berilishi kerak. Bu majburiyatlar korxonalar, muassasalar, tashkilotlarning ma’muriyatiga yuklangan. Mehnat kodeksiga muvofiq, ish beruvchi barcha ishchi o‘rinlarini texnik jihozlar bilan ta’min- lashi va ularda mehnatni muhofaza qilish bo‘yicha yagona (tarmoq, tarmoqlararo, sanitariya va boshq.) qoidalarga mos keladigan mehnat sharoitlarini yaratib berishi shart. Xodimlar mehnat faoliyati davomida mehnatni muhofaza qilishning tegishli shartlari bilan tanishish huquqiga ega. Ish 41 www.ziyouz.com kutubxonasi beruvchining xodimlarni texnika xavfsizligi, ishlab chiqarish sanitariyasi, yong‘in chiqqanda saqlanish va mehnatni muhofaza qilishning boshqa qoidalari haqida yo‘l-yo‘riqlar berish majburiyati bu huquqqa tegishlidir. Bundan tashqari, qonunda mehnatni muhofaza qilish soha- sida xodimlar uchun kafolatlar belgilangan. Bu kafolatlar xodimlarni ishlab chiqarish yoki boshqa omillarning zararli ta’siridan yakka tartibda, shuningdek, jamoa bo‘lib muhofaza qilish masalalariga tegishli bo‘lib, ular Mehnat kodeksida mus- tahkamlangan. Masalan, ifloslanish bilan bog‘liq ishlarda xodim- larga belgilangan normadagi sovun beriladi. Teriga zararli ta’sir ko‘rsatuvchi moddalar bilan bog‘liq ishlarda belgilangan nor- mada yuvuvchi va zararsizlantiruvchi moddalar beriladi. Meh- natni muhofaza qilish sohasidagi qonunlarda ayollar va bolalarni onasiz tarbiyalayotgan shaxslar, yoshlar va mehnatga layoqati kam bo‘lgan shaxslar uchun alohida kafolatlar belgilangan. Ushbu toifadagi xodimlarning m ehnatini muhofaza qilish borasidagi qo‘shimcha tadbirlar ularning boshqa xodimlar bilan haqiqiy teng mavqeyini ta’minlashga xizmat qiladi. Mehnat kodeksiga binoan, mehnat to‘g‘risidagi qonunlarni, mehnatni muhofaza qilish bo‘yicha qoidaiarni hamda jamoa shartnomalari va mehnatni muhofaza qilish to‘g‘risidagi bitim- larni buzishda yoki kasaba uyushmalarining faoliyatiga to‘sqinlik qilishda aybdor shaxslar qonunda belgilangan tartibda intizomiy, ma’muriy, jinoiy javobgarlikka tortiladilar. Mehnatni muhofaza qilish to ‘g‘risidagi qonunlarni buzganligi uchun javobgar mansabdor shaxslar toifasiga qoidalar va normalarga rioya qilini- shiga mas’ul bo‘lgan xususiy mulkdorlar, korxona, muassasa, tashkilot rahbarlari va ularning o'rinbosarlari hamda tarkibiy tuzilmalarning rahbarlari kiradi. Qonunlarga rioya qilinishini jamoatchilik tomondan kasaba uyushmalari tasdiqlagan qoidalar asosida mehnat inspeksiyalari va mehnatni muhofaza qilish bo‘yicha vakolatli (ishonch bil- dirilgan) shaxslar nazorat etadilar. Prokuratura idorasi 0 ‘zbe- kiston Respublikasi hududida amal qilayotgan mehnat to‘g‘ri- sidagi qonunlarning aniq va bir xilda bajarilishini nazorat qiladi, ushbu qonunbuzarliklarni bartaraf etish va aybdorlarni javob- garlikka tortish choralarini ko'radi. Mehnat to‘g‘risidagi qonunlarni buzganlik yuzasidan ishlarni ko‘rib chiqishda sudyalarga ushbu qonunbuzarliklarga olib 42 www.ziyouz.com kutubxonasi keluvchi sabablar va shart-sharoitlarni aniqlash hamda bartaraf qilishga qaratilgan chora-tadbirlarni ko'rishga alohida e’tibor berishlari tavsiya qilingan. Download 3.05 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|