J. M. Keynsning iqtisodiy talimoti va keyns g`oyalarining hozirgi davrdagi ahamiyati

Yevropacha oqim Franstiyada shuxrat kozondi. Keyns g`oyalarini G.Ardon, P. Mendes - Frans kabilar to’laligicha qabul qilsa, F.Perru osuda fazoni tartibga solishni samarasiz deb xisobladi.  Bu oqim tarafdorlari iqtisodiyotni rejalashtirishni taklif etadilar. Imperativ (direktiv xarakterda Sobik SSSRdagi kabi) va indikativ (xozir ko’p davlatlar qullaydigan) rejalashtirish ajratiladi. Keyns uslubi iqtisodiy inkrozlarning (1948-49, 1953-54, 1960-61, 1967-68, 1969-71,1974-75, 1981-82) oldini ola bilmadi.

Yangi keynschilik urniga postkeynschilik keldi, bo’lar: ingliz iqtisodchilari J. Robinson, N.Koldor, P.Sraffa, Amerikalik olimlar A.Eyxner, S. Vayntraub. Ular kapitalistik tizimning ichki turgunlik konstepstiyasini taklif qildilar.

Ular keyns ta’limotini dinamik, xarakatchan nazariya deb qaraydilar. Yuqori ishlab chiqarish omillarining eng yukori unumi nazariyalarini tanqid qilish xarakterlidir. Ijtimoiy institutlar roli ham kiritilgan. Bu ta’limda o’sish va taqsimot muammolari markaziy o’rinni egallaydi. Ishlab chiqarish va o’sish sur’atlari milliy daromadning taqsimotiga bog`liq, daromad va uning o’sishi esa, jamg’arma, umumiy jamg’arma esa, ish haqi va foydadan jamgarilgan jami summaga teng bo’ladi.

Yangi klassik (neoklassik) yo’nalish

Marjinalizm iqtisodiy ta’limotning navbatdagi boskichi yangi klassik yo’nalish bo’lib, uning shakllanishi ingliz alfred Marshall nomi bilan bog`liq (yukorida berilgan), shu yo’nalish tarafdorlari ichida Amerikalik J.B.Klark, Italiyalik V.Pareto g`oyalarini kursatish mumkin. Bu olimlarda ekonometrik usullar etakchidir. Yukorida dastlabki ikki olim xaqida fikr bildirgan bo’lsak, bu erda Vilfredo Pareto(1848-1923)ning iqtisodiy g`oyalarini taxlil etamiz. Uning asosiy asoslari: «Siyosiy iqtisod kursi» (1898), «Siyosiy iqtisod ta’limoti» (1906) va «Umumiy sostialogiya bo’yicha traktat» (1916).U L.Valras bilan (1982 yildan) birga Lozane universitetida ishlay boshladi. Uning asosiy xizmati shuki, u asosiy marjinalistik tushuncha «Foydalilik» («naf») ni mikdoriy ulchashniig yangi usulini taklif etdi, u «Ijtimoiy maksimal foydalilik» yoki «Pareto optimumi»ni muomalaga kiritdi. Bu tushuncha xatto bu odamning turmush darajasi yaxshilanishi barchaning turmush darajasi ortishi uchun yoki jilla bo’lmasa yomonlashmasligi mumkinligini xisoblash imkonini beradi. Bu konstepstiya foyda (foydalilik) ni maksimum qilish uchun optimal qaror qabul qilish yo’lini yaratadi.