Jahon adabiyoti

Nemis ma'rifatchilik adabiyoti.
XVIII asrda yevropadagi bir necha davlatlarda (Fransiya, Angliya) markazlashgan mutloq hokimiyat vujudga kelgan bo‘lsa, Germaniya juda ko‘p maydda knyazlik, graflik, imperiya shaharlaridan iborat kichik davlatlarga parchalanib ketgan edi.
Nemis maorifatchilarining asosiy vazifasi – mamlakatni milliy jihatdan birlashtirish. (Fransiyada – inqilobga tayyorlagan). Bu davrda falsafa ham juda ham ravnaq topadi. (Kant, Fixte, Gegelp). Yozuvchilar o‘z asardarida falsafiy masalalarga keng o‘rin berdi. Nemis maorifatchiligi rivojini 4 ta bosqichga bo‘lishi mumkin.

1. 
   20-30 yil adabiyotda kllassitsizm hukmronlik qilar edi. (O‘tmishimizga murojaat qilish)
   

1. 
   60-yillar – bu davrda tasvirlashning realistik uslubi asaoiy bo‘ladi. Maorifatchilik harakati boshchisi – Lessing.
   
2. 
   70 va 80 yillar yarmi(«Bo‘ron va tazyiq») buni kuchli va olijanob qahramonlar amalga oshirishi mumkin. (Shunday fikrlarni Getening «Gets fan Berlixingen» va Shillerning «Qaroqchilar» dramalarida ham kuzatish mumkin).
   

Shtyurmerlar nazariyotchisi bo‘lib Gerder (1744-1803) edi. U birinchilardan bo‘lib adabiyotda milliy kuchlarning millat rivojlanishining aks etishini aniq sistemali holda e'tirof etdi. U badiiy adabiyot xalqchilligi tushunchasini kashf etdi. (Shundan beri bu termin ishlatilmoqda). Ungacha ham xalq ijodiy o‘rganishni umumxalq ishi deb bildi, unga falsafiy ko‘z bilan tahlil qildi.

Gotxolpd Efraim Lessing (1729-1781). Kemens shahrida dindor oilasida tug‘ildi. U avval Leypung universitetida, so‘ngra Berlin va Vittenburgda o‘z maolumotini oshirdi. 1767-1769 yillarda Gammburda yashaydi. Teatr tashkilotchilaridan biri. «Gamburg dramaturgiyasi» - teatrida qo‘yilgan asarlar taqrizlardan iborat. 1770 yil moddiy qiyinchilik gersoglk kutubxonasi mudiri bo‘lib ishlaydi. Yozuvchi 52 yoshida juda kambag‘allikda vafot etadi.
Lessingning «Gamburg dramaturgiyasi» asari nemis maorifatchilar dasturiga aylandi.