Jahon iqtisodiyoti fanidan 2 oraliq uchun savollar Jahon iqtisodiyoti tushunchasiga ta’rif bering. / Опишите понятие мировая экономика

Xalqaro iqtisodiy integratsiya — bu mamlakatlar va davlatlar iqtisodiyotini yagona umumiy bozorga xalqaro birlashtirish jarayoni boʻlib, unda tarif va tarifsiz cheklovlarni bosqichma-bosqich bekor qilish iqtisodiyot tarmoqlarida iqtisodiy siyosatni birlashtirishga olib keladi va bir qator xususiyatlarga ega. aniq oqibatlar.
Bularga bitta narx qonuni (narxlarni tenglashtirish), tovar ayirboshlash hajmining keskin oʻsishi, mehnat unumdorligining oshishi, mehnat migratsiyasi, ichki jamgʻarmalarning tenglashtirilishi, xoʻjalik birlashmasi chegaralarida yagona tariflar tarmogʻining paydo boʻlishi kiradi. Iqtisodiy integratsiya qulaylik darajasi (uni ragʻbatlantirish) boʻyicha erkin savdo rejimidan keyin ikkinchi eng yaxshi variant deb hisoblanadi.

Iqtisodiy integratsiyaning quyidagi shakllari ajralib turadi (roʻyxatning integratsiyalashuvi kuchayishi bilan berilgan):

• 
  imtiyozli zona,
  
• 
  erkin savdo zonasi,
  
• 
  bojxona ittifoqi,
  
• 
  umumiy bozor,
  
• 
  iqtisodiy ittifoq,
  
• 
  Iqtisodiy va valyuta ittifoqi
  

Integratsiyaning asosiy xususiyatlari quyidagilardan iborat:

• 
  milliy ishlab chiqarish jarayonlarining oʻzaro kirib borishi va oʻzaro bogʻlanishi;
  
• 
  ishtirokchi mamlakatlar iqtisodiyotidagi tarkibiy oʻzgarishlar;
  
• 
  integratsiya jarayonlarining zarurligi va maqsadli tartibga solinishi.
  

Afzalliklari:

• 
  bozor hajmining oshishi ishlab chiqarish koʻlami taʼsirining namoyonidir;
  
• 
  mamlakatlar oʻrtasidagi raqobat kuchaygan;
  
• 
  toʻgʻridan-toʻgʻri xorijiy investitsiyalar hajmini oshirish;
  
• 
  infratuzilmani yaxshilash bilan bir vaqtda savdoni kengaytirish;
  
• 
  yangi texnologiyalarni tarqatish.
  

Salbiy oqibatlari:Afzalliklari va kamchiliklari

• 
  qoloq mamlakatlar uchun bu resurslarning chiqib ketishiga olib keladi (ishlab chiqarish omillari), kuchli sheriklar foydasiga qayta taqsimlanish mavjud;
  
• 
  ishtirokchi-mamlakatlarning TMKlari oʻrtasidagi oligopolistik kelishuv, bu esa tovarlar narxining oshishiga yordam beradi;
  
• 
  ishlab chiqarish koʻlamini oshirishdan yoʻqotishlar taʼsir
  

30. Iqtisodiy integratsiyaning Umumiy bozor bosqichi o’ziga xos jihatlari nimadan iborat? / В чем специфика присущая этапу экономической интеграции - общий рынок?

41.Globallashuv xalqaro raqobatning kuchayishiga yordam beradi. Ba'zida globallashuv mukammal raqobatga olib keladi, deb ta'kidlanadi. Jahon iqtisodiyotidagi globallashuv jarayonlari, birinchi navbatda, iste’molchilar uchun foydalidir, chunki raqobat ularga tanlash imkoniyatini beradi va narxlarni pasaytiradi.
Globalizatsiya jaroyoni iqtisodiyotning ochiqligini taminlashga yordam beradi va bu orqali iqtisodiyotlarda o’sish kuzatiladi yani yangi texnoliga va uslublarni qo’llash orqali
42.Resurslarning global muammosi shundan iboratki, sayyora ekotizimining tabiiy elementlari, jonli va jonsiz tabiatning tarkibiy qismlari, biosferaning, shu jumladan inson va jamiyatning hayoti uchun shart-sharoit bo'lib, juda katta iste'mol qilinadi, ularning zaxiralari tezda yo'q qilinadi.
Hozirda barcha davlatlar hamda iqtisodiyotlar ,”kam resurslar sarflab ko’proq foyda olish” yani inavatsion texnologiyalar yordamida ,intensiv iqtisodiyot nazariyatsidan foydalanmoqda.
43.“Brain drain” (inglizcha “brain drain” soʻzidan) – ommaviy emigratsiya jarayoni boʻlib, unda mutaxassislar, olimlar va malakali ishchilar siyosiy, iqtisodiy, diniy yoki boshqa sabablarga koʻra mamlakat yoki hududni tark etadi.
44.
45.Maxsus iqtisodiy zona , yoki erkin iqtisodiy zona (qisqa. SEZ , yoki SEZ ) - davlatning qolgan qismiga nisbatan alohida huquqiy maqomga ega cheklangan hudud. Ko'pincha alohida maqom milliy yoki xorijiy tadbirkorlar uchun imtiyozli soliq yoki bojxona shartlarida ifodalanadi. Bunday zonalarni yaratishdan asosiy maqsad davlat, alohida hududlar yoki tarmoqlarni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish muammolarini hal qilishdan iborat.
Misol uchun UZB da : Urgut SEZ,Gijduvon SEZ,Qo’qon SEZ va bir qator turlari mavjud
46.Dunyoning barcha mamlakatlari uchun, ularning ijtimoiy va iqtisodiy farqlaridan qat'i nazar, global mehnat taqsimotining asosiy motivi ularning iqtisodiy foyda olishga intilishidir.
O'rtasidagi mehnat taqsimotining shakllanishi va rivojlanishi jarayoni haqida
mamlakatlarga quyidagi milliy va xalqaro omillar ta'sir ko'rsatadi:
1. Iqtisodiy-geografik joylashuvi: iqlimi, foydali qazilmalari, hududi, aholisi. Masalan, bir qator O'rta yer dengizi mamlakatlari - Misr, Tunisning qulay iqlim sharoiti ularga sayyohlarning keng oqimiga yordam beradi va Braziliya va Hindistonning turli xil tabiiy resurslarining mavjudligi ularning eksportining xom ashyo ixtisoslashuvini belgilaydi.
2. Ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyot: boshqaruvning tarixiy turi, tashqi iqtisodiy aloqalarning o'rnatilgan tizimi, iqtisodiyotining rivojlanish darajasiga qarab mamlakatning jahon xo'jaligidagi o'rni.
3. Jahon bozorida rag'batlantiruvchi ta'sir ko'rsatadigan ilmiy-texnikaviy inqilob, chunki an'anaviy va yangi sanoat va xizmat ko'rsatish sohalarida ilg'or texnologiyalarning paydo bo'lishiga olib keladi. Iqtisodiy rivojlangan bir guruh davlatlar, birinchi navbatda, AQSH, Yaponiya, shuningdek, Gʻarbiy Yevropaning bir qator davlatlari yuqori texnologiyali raqobatbardosh mahsulotlarni tadqiq qilish, ishlab chiqish va yetkazib berishga boʻlgan ichki xarajatlarni izchil oshirmoqda, bu esa MRI jarayonini chuqurlashtiradi.
4. Dunyoning ko'pgina mamlakatlarida keng filial tarmog'ini yaratuvchi, ularda yig'ish zavodlarini joylashtirgan va jahon savdosida tovar oqimini oshiruvchi transmilliy korporatsiyalarning iqtisodiy faoliyati.
47.Mamlakatning raqobatbardoshligining manbalari jahon narxlaridan past narxda taqqoslanadigan QQ(qoshilgan qiymat)ni ishlab chiqarish qobiliyati va ishlab chiqarish resurslarining bir xil qiymatida kattaroq foydalanish qiymatini yaratish qobiliyatidir.

Raqobatbardoshlik mahsulotning ma'lum bir vaqtda ma'lum bir bozorda taqqoslanadigan narxlarda sotilishi uchun zarur va etarli bo'lgan iste'mol xususiyatlarining yig'indisi bilan belgilanadi.

48.Kapitalning xalqaro harakati (kapitalning transchegaraviy harakati, kapitalning eksporti va importi, kapitalning eksporti va importi, kapitalning chiqib ketishi va kirib kelishi) kapitalning chet elga investitsiya qilish va undan keyingi faoliyatidir.
Chet elga eksport qilinadigan ssuda kapitali asosan ssudalar, kreditlar va ssudalar, shuningdek, bank depozitlari (shuningdek, investorning mamlakatdagi xorijiy valyutadagi bank depozitlari) bilan ifodalanadi. Kredit kapitali, shuningdek, xorijiy davlatlarga bevosita va xalqaro tashkilotlar orqali yordam ko'rsatishni o'z ichiga oladi. Kredit kapitalining xilma-xilligi tufayli statistika uni boshqa investitsiyalar deb ataydi.
49.Investitsion muhitga turli omillar ta'sir ko'rsatadi: qashshoqlik, jinoyatchilik, infratuzilma, ishchi kuchining ishtiroki, milliy xavfsizlik, siyosiy beqarorlik, rejimning noaniqligi, soliqlar, qonun ustuvorligi, mulk huquqi, davlat tomonidan tartibga solinishi, hukumatning shaffofligi va hisobdorligi.

Investitsion muhitni baholashda investor quyidagilarga qaraydi: makroiqtisodiy ko'rsatkichlar: YaIM dinamikasi, milliy daromad darajasi, ishlab chiqarish hajmlari va boshqalar; investitsiya risklari (siyosiy rejimni o'zgartirish imkoniyati, rivojlanish istiqbollari); ekspert xulosasi.

50.Mamlakatlarning real integratsiyalashuvining asosiy sharti iqtisodiy rivojlanishning taxminan bir xil darajasi, iqtisodiy mexanizmlarning muvofiqligi, ijtimoiy-iqtisodiy va huquqiy bir xillik (bir xillik) hisoblanadi.
Xalqaro integratsion guruhlarning asosiy ustunligi barqaror iqtisodiy o‘sishning sharti bo‘lgan yalpi ichki mahsulot ishlab chiqarish hajmini oshirish va undan foydalanish samaradorligini oshirishga xizmat qiluvchi o‘zaro manfaatli iqtisodiy aloqalar imkoniyatlaridan yanada foydali foydalanish hisoblanadi.
Muvaffaqiyatli iqtisodiy integratsiyaga hissa qo'shadigan omil - bu integratsiya jarayonida ishtirok etayotgan mamlakatlarda etarli darajada rivojlangan bozor institutlarining mavjudligi, xususan, kredit-bank, pul va moliya. sharlar.
TMK ham shu qatorda kapital oqimini shakllantirishda hamda mamlakatlar aro integratsion muhitni yaratishda yordam beradi.
51. Jahon iqtisodiyotining globallashuvi---bu jahon iqtisodiyotining tovarlar, xizmatlar, kapital, ishchi kuchi va texnologiyalarining yagona bozoriga aylanish jarayonidir. Ushbu jarayon jahon iqtisodiyoti shakllana boshlagan davrdan boshlangan.
Jahon iqtisodiyotining globallashuvi quyidagi yoʻnalishlar boʻyicha rivojlanadi:
1) tovarlar, xizmatlar, texnologiyalar, intellektual mulk obyektlari xalqaro savdosi;
3) ishlab chiqarish omillarining xalqaro harakati;
4) xalqaro moliyaviy operatsiyalar

52. Davlat nuqtai nazaridan yaratilish maqsadlari:

Tovar ishlab chiqarish va xizmatlar ko'rsatish uchun to'g'ridan-to'g'ri xorijiy kapitalni, ilg'or texnologiyalarni jalb qilish;
Yuqori malakali kadrlar uchun yangi ish o'rinlarini yaratish;
Eksport bazasini rivojlantirish;
Import o'rnini bosish ;
Ishni boshqarish va tashkil etishning yangi usullarini sinovdan o'tkazish.
Investorlar nuqtai nazaridan foydalanish maqsadlari.

Ishlab chiqarishni iste'molchiga yaqinlashtirish;

bojxona to'lovlari xarajatlarini minimallashtirish ;
Infratuzilmaga kirish ;
Arzonroq ishchi kuchidan foydalanish ;
Ma'muriy to'siqlarni qisqartirish;
Hududni rivojlantirish.
Maxsus iqtisodiy zona , yoki erkin iqtisodiy zona (qisqa. SEZ , yoki SEZ ) - davlatning qolgan qismiga nisbatan alohida huquqiy maqomga ega cheklangan hudud. Ko'pincha alohida maqom milliy yoki xorijiy tadbirkorlar uchun imtiyozli soliq yoki bojxona shartlarida ifodalanadi. Bunday zonalarni yaratishdan asosiy maqsad davlat, alohida hududlar yoki tarmoqlarni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish muammolarini hal qilishdan iborat.
53. Rivojlangan mamlakatlar iqtisodiyotining umumiy jihatlari
Ikkinchi jahon urushidan keyingi davrda iqtisodiyotning ijtimoiy yo'nalishini uzluksiz rivojlantirish, xususan, aholining kam ta'minlangan qatlamlarini (pensionerlar, talabalar, nogironlar, ko'p bolali oilalar va boshqalar) qo'llab-quvvatlash. Natijada nafaqat iqtisodiyot ijtimoiy, balki bu davlatlarning o'zi ham farovon davlatga aylandi;
Bu mamlakatlarning barchasi aralash iqtisodiyotga ega, ya'ni har xil shakldagi mulkning ko'p turlari va tartibga solishning turli usullari qo'llaniladi;
Ular ilm-fan va ta'limni aniq rag'batlantirish siyosati bilan tavsiflanadi. Bu mamlakatlarda mehnatning yuqori intellektual darajasini belgilaydi, inson kapitalining jadal rivojlanishi kuzatilmoqda;
Ularda atrof-muhitni muhofaza qilish xarajatlari hajmining o'sishi kuzatilmoqda , bu esa iqtisodiyotni ekologiyalashning yaqqol tendentsiyasidan dalolat beradi.
Rivojlangan mamlakatlarning iqtisodiy rivojlanishidagi muhim jihatlardan biri iqtisodiyotga davlat aralashuvining kamayishi, iqtisodiyotning erkinlashish jarayonidir.
Rivojlangan mamlakatlarning iqtisodiy rivojlanishidagi yana bir muhim tendensiya integratsiya hisoblanadi.
54.Global muammolar — umumbashariy hayot va taraqqiyot bilan bogʻliq hozirgi zamon muammolari. Ular jumlasiga jahon termoyadro urushining oldini olish, xalqaro terrorchilikka qarshi kurash va barcha xalqlar uchun tinchlikni taʼminlash; rivojlangan va rivojlanayotgan mamlakatlar oʻrtasida ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyot darajasidagi tafovutni bartaraf etish, ochlik, qashshoqlik va savodsizlikni tugatish, rivojlanayotgan mamlakatlarda aholining tez surʼatlar bilan koʻpayayotganligini tartibga solish, atrof muhit halokatli tarzda ifloslanib borayotganligining oldini olish; insoniyatni kerakli resurslar — oziq-ovqat, sanoat xom ashyosi, energiya manbalari bilan taʼminlash, fan va texnika taraqqiyoti salbiy oqibatlarga olib kelishiga yoʻl qoʻymaslik kabilar kiradi. Global muammolar avvalo jahonda kechayetgan iqtisodiy, ijtimoiysiyosiy, harbiy, ilmiy-texnologik, ijtimoiy-madaniy jarayonlarning umumbashariy ahamiyat kasb etishi natijasida yuzaga keldi.
xalqaro iqtisodiy munosabatlarda paydo bulga n global muammolar — jahon xoʻjalik tizimi vujudga kelib, unda asosan iqtisodiyoti rivojlangan mamlakatlar ustunligi qaror topdi. Iqtisodiyoti haddan tashqari rivojlangan mamlakatlar, transnatsional korporatsiyalar jahon iqtisodiyotini boshqarayotgan bir paytda, ikkinchi tomonda ularga karam, iqtisodiyoti juda ham past darajadagi mamlakatlar mavjuddir. Jahonda iqtisodiy va ilmiy-texnikaviy taraqqiyot yutuqlariga qaramasdan boy va kambagal mamlakatlar oʻrtasidagi farq oʻsib bormoqsa. 20-asr oxirida rivojlangan mamlakatlar jahon yalpi milliy mahsulotining 86 %ini ishlab chiqargan boʻlsa, kambagʻal davlatlar atigi 1 %ni ishlab chiqardi. Ayrim mamlakatlar rivojlangan davlatlardan juda katta miqdorda qarzga botdi. Natijada ular siyosiy jihatdan mustaqil boʻlsada, iqtisodiy jihatdan rivojlangan mamlakatlarga qaramdir. Jahon iqti-sodiy munosabatlaridagi globalla-shuvning salbiy oqibatlari ham mavjud. Mas, milliy bozorni siqib qoʻyadi, ishsizlikni, fermerlarning sinishini kuchaytiradi. Bu globalla-shuvga qarshi harakatni keltirib chiqardi — Yevropaning bir necha shaharlarida norozilik namoyishlari boʻlib oʻtdi. Global iqtisodiy jarayonlar jahon miqyosida harakat qiluvchi moliyaviyiqtisodiy jinoyat guruhlarini vujudga keltirdi;
Orol qurishi---global muammo

55.

56. ERKIN SAVDO HUDUDI doirasida qatnashchi mamlakatlar ozaro savdo tosiqlarini bekor qiladi, lekin ularning har ikkalasi uchinchi mamlakatga nisbatan savdo tosiqlarini buzmaydi. ERKIN SAVDO HUDUDLARI preferensial hudud hisoblanib, uning doirasida bojxona va miqdoriy cheklashlardan xoli savdo tartibiga rioya qilinadi. Unga kiritilgan tovarlar boj tolovidan ozod etiladi. Hozir jahonda 500 dan ortiq erkin savdo zonalari mavjud.

57.

58. Milliy iqtisodiyotning alohida tarmoqlari sharoitida globallashuvdan olinadigan foydaning notekis taqsimlanishi;

milliy iqtisodiyotlarning mumkin bo'lgan deindustrializatsiyasi;
alohida mamlakatlar iqtisodiyoti ustidan nazoratni suveren hukumatlardan boshqa qo'llarga, shu jumladan kuchli davlatlar, transmilliy korporatsiyalar yoki xalqaro tashkilotlarga o'tkazish imkoniyati;
moliyaviy sektorning mumkin bo'lgan beqarorlashuvi, milliy iqtisodiyotlarning global darajada o'zaro bog'liqligi tufayli yuzaga kelishi mumkin bo'lgan mintaqaviy yoki global beqarorlik. Bir mamlakatdagi mahalliy iqtisodiy tebranishlar yoki inqirozlar mintaqaviy yoki hatto global oqibatlarga olib kelishi mumkin.

59. Globallashtirish jarayonlari ko’p hollarda ilg’or iqtisodiyotning rivojlanishi darajasini oshirishga va unchalik rivojlanmagan mamlakatlarning jahon iqtisodiyotidagi o’rnining kuchsizlanishiga olib keladi. Ko’pgina rivojlanayotgan mamlakatlar va o’tish iqtisodiyotidagi mamlakatlar rivojlangan mamlakatlarga texnologik jihatdan bog’liq bo’ladilar: zamonaviy texnologiyalarning murakkablashuvi ularning ishlanmalari xarajatlarini juda oshirib yuboradi, o’zlashtirilgan texnologiyalar esa komplementar omillarning, birinchi navbatda yuqori malakali va o’qitilgan mutaxassislarning yo’qligi tufayli yaxshi samara bermasligi mumkin.