Jahon iqtisodiyotining markazlari. Dunyo mamlakatlarining iqtisodiy rivojlanish jihatdan guruhlanishi

Bozor iqtisodiyoti shakllanayotgan va rivojlanayotgan mamlakatlar tahliliy mezonlar bo‘yicha ham guruhlarga ajratiladi. Tahliliy mezonlar — mamlakatning eksport daromadlari tarkibi va boshqa tashqi daromadlarni ifoda etadi. Mamlakatlar o‘rtasidagi farq sof kreditor va sof debitor mamlakatlar sifatida ham tahlil etiladi.

• Bozor iqtisodiyoti shakllanayotgan va rivojlanayotgan mamlakatlar tahliliy mezonlar bo‘yicha ham guruhlarga ajratiladi. Tahliliy mezonlar — mamlakatning eksport daromadlari tarkibi va boshqa tashqi daromadlarni ifoda etadi. Mamlakatlar o‘rtasidagi farq sof kreditor va sof debitor mamlakatlar sifatida ham tahlil etiladi.
• Bundan tashqari sof debitor mamlakatlar tashqi moliyalashtirish manbayi va qarzlarga xizmat ko‘rsatish holati kabi moliyaviy mezonlar bilan ham o‘rganiladi (2.2.4-jadval).
• Eksport daromadlarining manbalari bo‘yicha mezoni «Yoqilg‘i» (Xalqaro standart savdo tasnifi (XSST 3) va «Tovarlar» (yoqilg‘idan tashqari) kategoriyalariga boiinadi. «Tovarlar» (yoqilg‘idan tashqari) kategoriyasida «Birlamchi mahsulotlar» (yoqilg‘idan tashqari) guruhi ham ajratiladi (XSST 0,1, 2,4 va 68). Ushbu guruhga eksport daromadlarining asosiy manbayi hisoblangan tovarlar 2009-2013-yillarda jami eksportining 50 %dan oshgan mamlakatlar kiradi

Ushbu tasnifda moliyaviy mezonlar bo‘yicha sof kreditor, sof debitor va yuqori darajada qarzdorlikka ega kambag‘al mamlakatlar ajratiladi. Sof debitor mamlakatlarga 1972-yildan 2013-yilgacha joriy operatsiyalar bo‘yicha salbiy qoldiqqa ega mamlakatlar kiradi. Sof debitor mamlakatlar «rasmiy tashqi moliyalashtirish » va «qarzlarga xizmat ko‘rsatish holati» mezonlari bo‘yicha guruhlarga ajratiladi.

Ushbu tasnifda moliyaviy mezonlar bo‘yicha sof kreditor, sof debitor va yuqori darajada qarzdorlikka ega kambag‘al mamlakatlar ajratiladi. Sof debitor mamlakatlarga 1972-yildan 2013-yilgacha joriy operatsiyalar bo‘yicha salbiy qoldiqqa ega mamlakatlar kiradi. Sof debitor mamlakatlar «rasmiy tashqi moliyalashtirish » va «qarzlarga xizmat ko‘rsatish holati» mezonlari bo‘yicha guruhlarga ajratiladi.