Jahon iqtisodiyotining markazlari. Dunyo mamlakatlarining iqtisodiy rivojlanish jihatdan guruhlanishi

Standart klassifikatsiyada mamlakatlar uch guruhga ajratiladi: rivojlangan, rivojlanayotgan va o‘tish iqtisodiyoti mamlakatlari. Ular jahon iqtisodiyotining tarkibini tashkil etadi va jahon aholisi, yalpi ichki mahsuloti va jahon savdosidagi ulushini tavsiflaydi.

Standart klassifikatsiyada mamlakatlar uch guruhga ajratiladi: rivojlangan, rivojlanayotgan va o‘tish iqtisodiyoti mamlakatlari. Ular jahon iqtisodiyotining tarkibini tashkil etadi va jahon aholisi, yalpi ichki mahsuloti va jahon savdosidagi ulushini tavsiflaydi.

Standart tasnifi biron-bir qat’iy miqdoriy mezonga ega emas. U mamlakat iqtisodiyotining tarkibiy jihatlari, xo‘jalik faoliyatining tashkiliy tamoyillari, institutsional va madaniy xususiyatlari hamda joriy iqtisodiy muammolarini hisobga oladi. Ushbu tasnifda rivojlangan mamlakatlarga 29 ta xususiy mulkchilikka va rivojlangan industrial sektorga asoslangan bozor iqtisodiyotiga ega mamlakatlar kiradi. Jumladan, 2002-yilda rivojlangan mamlakatlarda dunyo aholisining 15,4 %, ya’ni «oltin milliard» deb ataluvchi 1 mlrd. kishi yashagan va ular hissasiga jahon yalpi mahsulotining 55,7 % hamda jahon tovarlar va xizmatlar eksportining 74,8 % to‘g‘ri kelgan.

O‘tish iqtisodiyoti mamlakatlari 28 ta davlatni o‘z ichiga oladi. Ushbu mamlakatlar rivojlangan industrial bazaga ega va rejali ma’muriy iqtisodiyotdan bozor iqtisodiyotiga o‘tish bilan bog‘liq holda iqtisodiy islohotlarni boshidan kechirayotgan mamlakatlardir. O‘tish iqtisodiyoti mamlakatlari quyidagi ikki guruhga ajratiladi:

• O‘tish iqtisodiyoti mamlakatlari 28 ta davlatni o‘z ichiga oladi. Ushbu mamlakatlar rivojlangan industrial bazaga ega va rejali ma’muriy iqtisodiyotdan bozor iqtisodiyotiga o‘tish bilan bog‘liq holda iqtisodiy islohotlarni boshidan kechirayotgan mamlakatlardir. O‘tish iqtisodiyoti mamlakatlari quyidagi ikki guruhga ajratiladi:

-Markaziy va Sharqiy Yevropa mamlakatlari (15);

-Markaziy va Sharqiy Yevropa mamlakatlari (15);