Жанабергенова айсулыу жаксылыковна ахборотлашган таълим муҳитида

Novateurpublication.org 
90 
яхши билими ва ташкилотининг турли усулларини амалий эгаллашини талаб 
қилади. 
Мустақил иш фаолиятини ташкиллаштиришнинг дарсдан ташқари 
шаклини кўриб чиқамиз. Математика бўйича талабаларнинг мустақил иш 
фаолиятининг турлари орасида уй вазифаси ҳисобланади. Аммо тез-тез, 
талабалар бир-биридан уй вазифасини қайта ёзадилар, механик тарзда қайта 
ёзишади - қандай ва нима қилиш кераклигини тушунишмайди, қандай 
формулалар қаердан келганини ҳал қилиш бўйича. Механик қайта ёзишни 
истисно қилиш учун, биз, математика кафедрасининг ўқитувчилари қуйидаги 
усули билан фойдаланамиз: уй вазифаларини текшириш ўрнига, ҳар бир 
талабага уйда ўрнатилганига ўхшаш карточкаларга алоҳида топшириқ 
берамиз. Бу ҳолда, ҳамма вазифалар ҳар хил, бир хил турдаги, фақат 
рақамлар билан фарқ қилади. Бу топшириқ 10 дақиқадан кўп бўлмаган 
вақтни олади, ундан кейин мустақил иш фаолияти билан барглар тўпланади 
ва баҳоланади. Ва уй вазифаси фақат мавжудлиги учун текширилиши 
мумкин. Бундай мустақил топшириқ синови билан талабалар ўзларининг 
барча вазифаларини ўзлари қайта ёзадилар, кейин эса мазмунли қилиб, нима 
қилиш кераклигини ва қандай формуладан фойдаланишни, қайердан 
олинишини билиб олишади. Бу энди механик алдаш эмас, балки қўшимча 
консултация, қопланган материалнинг изоҳи [94]. 
Бундан ташқари, бу уй вазифаси усулини ҳам қўллашингиз мумкин: ҳар 
бир талаба ўқитувчи билан биргаликда кўриб ўтилган ва ҳал қиладиган бир 
хил турдаги мисол ва вазифалар билан чиқади. Мисол учун, "Аналитик 
геометрия элементлари. Асосий метрик формулалар "сегментнинг 
узунлигини аниқлашни ўрганамиз, яъни. икки нуқта орасидаги масофа, 
сегментнинг ўртаси, сегментни ушбу нисбатга бўлиниб, учбурчакнинг 
оғирлик марказини топинг ва ҳар бир талабанинг уй вазифаси - учбурчакни, 
учбурчак белгилари, уларнинг координаталарини топиш, томонларнинг 
узунлигини, томонларнинг ўрта нуқталарини ва учбурчакнинг марказини 
топиш учун (учбурчак, учбурчак учун учбурчак) чизиш. Шу билан бирга, 

---

91 
барча талабалар турли вазифаларни бажаришади ва мустақил равишда амалга 
оширилиши керак ва бунинг ижодкорлик унсурини тақдим этиши ҳақиқатга 
қизиқишни оширади. 
Математика фани доирасидаги дарсларда талабалар ўз билимларини 
чуқурлаштирадилар, 
мантиқий 
фикрлашни 
ривожлантирадилар, 
тасаввурларга берадилар, ижодий ғояларни тўлиқ амалга оширадилар, илмий 
фаолият кўникмаларини эгаллайдилар ва такомиллашадилар. Натижада, 
талаба автономлиги даражасининг ошиши ва ўз-ўзини тарбиялаш ва 
такомиллаштиришга бўлган эҳтиёжнинг ортиши [117,120]. 
Тадқиқотимиз доирасида олий таълим тизимида физика ва астрономия 
ўқитиш методикаси бакалавр таълим йўналиши талабалари учун 
мўлжалланган “Математика фанидан амалий ишлар” номли ўқув қўлланма 
ишлаб чиқилган бўлиб, қорақалпоқ тилида таълим олувчи талабаларнинг 
ўқув амалиётига жорий қилинган.
Физика ва астрономия ўқитиш методикаси бакалавр таълим 
йўналишининг малака талабларида таълимни ахборотлаштириш шароитида 
олий педагогик таълим муассасалари талабаларининг мустақил иш 
фаолиятини такомиллаштириш воситаларига оид масалалар келтириб 
ўтилган. 
Жумладан, математика ва табиий-илмий фанлар блокида қуйидагилар 
келтирилган: 
- ўқув-тарбиявий жараённинг комплекс хусусиятга эга эканлигини 
эътиборга олган ҳолда, ахборот технологияларини жорий этишни интегратив 
ёндашув асосида ташкил этиш малакасини таркиб топтириши; 
- ўқитишнинг илмийлиги ва кўргазмалилигини таъминлаш мақсадида 
ахборот технологияларинининг мультимедия имкониятларидан унумли 
фойдаланишга ўргатиши; 
- замонавий ахборот технологиялари муҳитида ўқув жараёнларини 
лойиҳалаштиришда ўқитишни индувидуаллаштириш, интенсивлаштириш ва 
оптималлаштиришга эришиш малакаларини шакллантириш [29]. 

---