Janubiy Koreya iqtisodiyoti. Nominal Yaim boʻyicha u Osiyoda


Download 84.39 Kb.
bet1/3
Sana04.02.2023
Hajmi84.39 Kb.
#1162771
  1   2   3
Bog'liq
thedream


Janubiy Koreya iqtisodiyoti. Nominal YaIM boʻyicha u Osiyoda 4 - oʻrinda, dunyoda esa 10- oʻrinda turadi. Janubiy Koreya bir necha avlodlar ichida kam rivojlangan davlatdan rivojlangan , yuqori daromadli davlatga qadar jadal iqtisodiy rivojlanishi bilan ajralib turadi . Ushbu iqtisodiy o'sish Xa daryosidagi mo''jiza sifatida tasvirlangan , bu unga OECD va G-20ga qo'shilish imkonini berdi.. Janubiy Koreya Buyuk inqirozdan keyin hamon dunyodagi eng tez rivojlanayotgan rivojlangan mamlakatlardan biri bo'lib qolmoqda . U 21-asrning oʻrtalariga kelib jahon iqtisodiyotida hukmron rol oʻynash potentsialiga ega boʻlgan mamlakatlar sifatida Next Eleven guruhiga kiritilgan . 
Janubiy Koreyaning ta'lim tizimi va g'ayratli va bilimli aholining shakllanishi mamlakatning yuqori texnologiyali bum va iqtisodiy rivojlanishiga ko'p jihatdan mas'uldir. Janubiy Koreya o'z iqtisodiyotini to'ldirish uchun eksportga yo'naltirilgan iqtisodiy strategiyani moslashtira boshladi. 2019 yilda Janubiy Koreya dunyodagi sakkizinchi yirik eksportchi va sakkizinchi yirik importyor bo'ldi. Koreya banki va Koreya taraqqiyot instituti vaqti-vaqti bilan Janubiy Koreya iqtisodiyotining asosiy iqtisodiy ko'rsatkichlari va iqtisodiy tendentsiyalarini e'lon qiladi. 
Koreya urushidan keyin Janubiy Koreya o'n yildan ko'proq vaqt davomida bozorlari kam rivojlangan davlat bo'lib qoldi. Sanoat sektorining o'sishi Janubiy Koreyaning iqtisodiy rivojlanishining asosiy rag'batlantiruvchi omili bo'ldi. 1986 yilda ishlab chiqarish sanoati yalpi ichki mahsulotning (YaIM) taxminan 30 foizini va ishchi kuchining 25 foizini tashkil etdi. Kuchli ichki rag'batlantirish va ba'zi chet el yordamlari tufayli Seul sanoatchilari eskirgan yoki yangi qurilgan ob'ektlarga zamonaviy texnologiyalarni joriy qildilar, tovarlar ishlab chiqarishni, ayniqsa tashqi bozorlarda sotiladigan mahsulotlarni ishlab chiqarishni ko'paytirdilar va tushumlarni sanoatni yanada kengaytirishga yo'naltirdilar. Natijada, sanoat Janubiy Koreyaning landshaftini o'zgartirib, millionlab ishchilarni shahar ishlab chiqarish markazlariga jalb qildi.
1989 yilda Janubiy Koreya iqtisodiyotidagi pasayish eksport va xorijiy buyurtmalarning qisqarishi natijasida sanoat sektorida xavotir uyg'otdi. Savdo va sanoat vazirligi tahlilchilarining ta'kidlashicha, eksport ko'rsatkichlarining pasayishi tarkibiy muammolar, jumladan, haddan tashqari kuchli yutish, ish haqi va mehnat xarajatlarining oshishi, tez-tez ish tashlashlar va yuqori foiz stavkalari natijasida yuzaga kelgan. Natijada bir qator elektronika, avtomobil va to'qimachilik ishlab chiqaruvchilari, shuningdek, ehtiyot qismlarni etkazib beruvchi kichik firmalarda tovar-moddiy zaxiralarning ko'payishi va ishlab chiqarishning qisqarishi bo'ldi. Mehnatga bog'liqlikni kamaytirish, kichikroq ishchi kuchi bilan samaradorlikni oshirish va raqobatbardoshlikni oshirish uchun fabrikalarni avtomatlashtirish tizimlari joriy etildi.
Tez sanoatlashtirishning eng muhim omili 1960-yillarning boshlarida tashqi ko'rinishdagi strategiyaning qabul qilinishi edi. Bu strategiya Janubiy Koreyaning past jamgʻarma darajasi va kichik ichki bozor tufayli oʻsha davr uchun juda mos edi. Strategiya Janubiy Koreya raqobatbardosh ustunlikni rivojlantirishi mumkin bo'lgan mehnat talab qiladigan ishlab chiqarish eksporti orqali iqtisodiy o'sishga yordam berdi. Bu jarayonda hukumat tashabbuslari muhim rol o‘ynadi. Eksportga asoslangan sanoatlashtirish modeli orqali Janubiy Koreya hukumati korporatsiyalarni yangi texnologiyalarni ishlab chiqish va jahon bozorida raqobatlashish uchun ishlab chiqarish samaradorligini oshirishga undadi.Davlat qoidalari va talablariga rioya qilgan holda, firmalar rivojlanayotgan xalqaro maydonda eksport bozorlarini rivojlantirish uchun subsidiyalar va investitsiyalarni qo'llab-quvvatlashga sazovor bo'ldi. Bundan tashqari, ichki jamgʻarmalar taqchilligini toʻldirish uchun xorijiy kapitalning kirib kelishi ragʻbatlantirildi. Ushbu sa'y-harakatlar Janubiy Koreyaga eksportning o'sishiga va keyinchalik daromadlarning oshishiga erishishga imkon berdi.
Sanoat sektoriga urg'u berib, Seulning eksportga yo'naltirilgan rivojlanish strategiyasi qishloq sektoriga deyarli ta'sir ko'rsatmadi. Ayniqsa, po‘lat va kemasozlik sanoati bu davrda Janubiy Koreya iqtisodiyotini rivojlantirishda muhim rol o‘ynadi. Tog'-kon sanoatidan tashqari, ko'pchilik sanoat shimoli-g'arbiy va janubi-sharqiy shaharlarda joylashgan. Og'ir sanoat korxonalari mamlakat janubida joylashgan edi.
1980-yillar boshida inflyatsiyani nazorat qilish maqsadida konservativ pul-kredit siyosati va qattiq fiskal choralar qabul qilindi. Pul massasining o'sishi 1970-yillardagi 30 foizdan 15 foizgacha qisqardi. Bu vaqt ichida Seul o'z byudjetini qisqa muddatga muzlatib qo'ydi. Hukumatning iqtisodiyotga aralashuvi sezilarli darajada kamaydi, raqobatni rivojlantirish maqsadida import va xorijiy investitsiyalar bo'yicha siyosat erkinlashtirildi. Qishloq va shahar sektorlari o'rtasidagi nomutanosiblikni kamaytirish uchun Seul qishloq xo'jaligini mexanizatsiyalashni yanada rag'batlantirish bilan birga yo'llar va kommunikatsiyalar kabi davlat loyihalariga investitsiyalarni kengaytirdi . [40]
O'n yillikning boshida amalga oshirilgan chora-tadbirlar va jahon iqtisodiyotidagi sezilarli yaxshilanishlar Janubiy Koreyaga o'zining yo'qolgan sur'atini tiklashga yordam berdi. Janubiy Koreya 1982-1987 yillarda o'rtacha 9,2 foiz va 1986-1988 yillarda 12,5 foiz real o'sishga erishdi. 1970-yillardagi ikki xonali inflyatsiya nazorat ostiga olindi. Ulgurji narxlar inflyatsiyasi 1980 yildan 1988 yilgacha yiliga o'rtacha 2,1 foizni tashkil etdi; iste'mol narxlari yiliga o'rtacha 4,7 foizga oshdi.

Download 84.39 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2   3




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling