Jaqtiliqtin tuwri siziqli taraliwi. Jaqtiliqtin tegis aynadan shagilisiwi. Tegis aynada suwretleniwdi jasaw

47.Fabri —intoferemetri
Pero interferometri ko'p márteli qaytarda nurlarda islese, difraksiya torı hám Maykelson eshelonlari kóp elementli dáwirli strukturalarǵa tiykarlanǵan. Yamasa. i. den jaqtılıqtıń spektral analizinde, aralıqlar, múyeshler hám tezliklerdi anıq ólshew hám de refraktometriyada keń qollanıladı. Yamasa. i.golografiya tiykarın quraydı
Fabri-Pero interferometri kóp nurli interferometrler túrine kiredi. Fabri-Pero interferometri kóbirek spektral sızıq konturın tekseriw ushın isletiledi. Keyingi waqıtlarda tolqın uzınlıǵınıń málim oblastida jaqtılıqnı utkazuvchi interferension filtrler keń isletiledi. Bul filtrler Fabri-Pero interferometriniń islew Principine tiykarlanǵan.
Interferensiyaning eki qońsılas tártipleriniń ústpe-úst túspewligi ushın interferometr tárepinen tekserilip atırǵan struktura keńligi eki qońsılas maksimumlar orasidagi aralıqtan aspawı, yaǵnıy tómendegi shárt orınlanıwı kerek.
51. jaqtriliwq tezligin olshew boyinsha Maykelson tájiriybesi.
Jaqtılıq tezligin ólshewdiń fizikalıq usıllarınan biri amerikalıq alım Maykelsonning 1926 -1929 -jıllarda islep shıqqan usılı bolıp tabıladı.
Maykelson tájiriybe ótkeriw ushın iiki taw shıńınan paydalandı, bul shıńlar oralig'I 35, 426 km bolıp júdá anıq o'lchangan. Shıńlardan birine S jaqtılıq dáregi ornatılǵan, bul derekten kiyatırǵan jaqtılıq kishi sańlaqtan ótip segiz yoqli A ayna prizmaǵa túsedi. Prizmadan qaytqan jaqtılıq ekinshi shıńda ornatılǵan B oyıq aynaǵa túsip, odan M tegis aynaǵa, keyininen taǵı B aynanıń basqa noqatına túsedi, sonnan keyin A prizmanıń ekinshi mayına túsip, odan qaytqan jaqtılıq C kóriw trubasi arqalı gúzetshiniń kózine túsedi. Jaqtılıqtıń ótken jolin jáne onıń háreket waqtın bilgen halda jaqtılıq tezligin ańsatǵana esaplaw múmkin.
Bul tájiriybede tiykarǵı qıyınshılıqlardan biri waqtın ólshew boldı. Ol tómendegishe ámelge asıriladı. A prizma dvigatel járdeminde sonday aylanba háreketke keltirediki, kóriw trubasi arqalı S derek mudami kórinip turadı. Bunday shárt orınlanıwı ushın jaqtılıq bir shıńdan ekinshi shıńǵa barıp, odan qaytıp keliwine ketken waqıt ishinde prizma 1/8 ret aynalǵan bolıwı kerek. Tájiriybelerden birinde prizmanıń aylanıw chastotası 528, 76 ayl/s bolǵan. Bir ret aylanıw waqtı 1/528, 76 s, 1/8 ret aylanıw waqtı bolsa 8 marta kem, yaǵnıy 1/528, 76*8 s bolǵan. Bul waqıt ishinde prizmanıń bir tárepi qońsılas tárepi ornın iyelewge, jaqtılıq bolsa 35, 426 km joldı eki ret basıp ótiwge ulguradi.
Bul tájiriybeden jaqtılıqtıń hawa daǵı tezligi bolsa 299796 km/s gat eń ekenligi anıqlanıp, vakuum daǵı tezligi bolsa 299796 km/s gat eń ekenligi esaplanǵan