Jarayonining nazariy asoslari. Moddiy balans hisobi. Uskunaning texnik

MUNDARIJA
KIRISH
MAYDALASH JARAYONINING NAZARIY ASOSLARI.
MODDIY BALANS HISOBI.
USKUNANING TEXNIK hisobi.
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR.
KIRISH
Maydalagich - maydalash uchun uskunalar, ya'ni qattiq materiallarni kichraytirish uchun ularga mexanik ta'sir ko'rsatadi.
Qoida tariqasida, maydalagichlar materiallarni 5-6 mm gacha hajmini kichraytiruvchi mexanizmlar deb ataladi. Kichikroq o'lchamlarni olish uchun yanchish jarayoni ishlatiladi va tegirmonlarda amalga oshiriladi .
Qattiq materiallarni yanchishning birinchi mexanizmi Suv bilan boshqariladigan maydalagichlar 15-16 asrlarga to'g'ri keladi. Maydalagich metall bilan mustahkamlangan yog'och chuqurchadan iborat bo'lib, erkin tushadigan temir uchli pestkalar maydalash organi bo'lib xizmat qilgan. 17-asrda bugʻ mashinasining ixtiro qilinishi ishqalanish, boʻlinish va boshqalar tamoyillari asosida ishlaydigan maydalagichlarning yaratilishiga olib keldi .
Maydalangan materialning oʻlchamiga koʻra maydalagichlar katta, oʻrta va mayda maydalagichlarga boʻlinadi
Maydalagich turlari:

1. 
   Katta maydalash – materialning o`lchami 1500mm , tayyor materialning o`lchami 100-350mm.
   
2. 
   O`rtacha maydalash - materialning o`lchami 100-250mm , tayyor materialning o`lchami 40-50mm.
   
3. 
   Mayda maydalash - materialning o`lchami 40-50mm , tayyor materialning o`lchami 5mm.
   

Ishlash printsipi

Maqsad va texnologik vazifalarga qarab, maydalashning turli tamoyillarini amalga oshiradigan tuzilmalar qo'llaniladi:

1. 
   Maydalash.
   
2. 
   yirtib tashlash
   
3. 
   kesish yoki bo'shatish.
   
4. 
   zarba (bolg'a, kaltaklar, maydalagichlar).
   
5. 
   perkussiya harakati ("erkin zarba", "toshga tosh" zarbasi).
   

Sanoatda qo'llaniladigan maydalagichlarning ko'pchiligi ikkita po'latdan birlashtiruvchi yuzalar orasidagi ruda bo'laklarini maydalash printsipi asosida ishlaydi.
Dizayn
shlash printsipi va konstruktsiyasiga ko'ra maydalagichla ga bo'linadi:

1. 
   Jag'li
   
2. 
   Konus
   
3. 
   Bolg'a
   
4. 
   Aylanadigan
   
5. 
   Rolik
   

Bundan tashqari, ushbu turdagi maydalagichlarni dizayn xususiyatlariga qarab turlarga bo'lish mumkin. Masalan, jag'li maydalagichlar - oddiy va murakkab jag' harakatiga ega maydalagichlar uchun, konus - konsolli va osilgan mil bilan, rolikli - bir, ikki, uch va to'rt rulonli, aylanuvchi - bir, ikki rotorli .
Bundan tashqari, bir korpusda birlashtirilgan ikki turdagi ishchi organlarni o'z ichiga olgan kombinatsiyalangan maydalagichlar mavjud .
Muayyan turdagi maydalagichni tanlash texnologik vazifalar bilan belgilanadi. Qoida tariqasida, jag'li va konusli maydalagichlar kuchli va o'rta kuchli abraziv materiallarni maydalash uchun, o'rtacha quvvatli materiallar uchun rolikli maydalagichlar, yumshoq va o'rta kuchli past abraziv materiallar uchun zarbali maydalagichlar .
O'rnatish usuli
O'rnatish usuli va harakatlanish imkoniyatiga ko'ra, maydalagichlar ajralib turadi:

1. 
   statsionar
   
2. 
   g'ildirakli shassidagi mobil
   
3. 
   caterpillar shassisida mobil
   
4. 
   Ba'zi statsionar maydalagichlar taxminan 2-4 hafta davomida nisbatan oson harakat qilish qobiliyatiga ega
   

Bolg‘achali maydalagichlar bolg‘achasi tebranish markazining joylashishini tekshirish va uning F.I.K. aniqlash Ishdan maqsad: Bolg‘achali maydalagichlar umumiy sxemasi, bolg‘achalari shakllarini, bolg‘acha tebranish markazining joylashishini tekshirishni va uning F.I.K. aniqlashni o‘rganish.
Ishning mazmuni:
1.Bolg‘achali maydalagichlar umumiy sxemasi va bolg‘achalari shakllarini o‘rganish. 2. Har xil shakldagi bolg‘achalardan birining (o‘qituvchi tavsiyasi bilan) tebranish markazining joylashishini tekshirish. 3. Bolg‘acha F.I.K. ni aniqlash.
Umumiy ma’lumotlar Qishloq xo‘jaligi ishlab chiqarishida hozirgi kunda ozuqalarni maydalash asosiy mashinalari-bolg‘achali don maydalagichlar yoki bolg‘achali ishchi qismli maydalagichlar nafaqat donli ozuqalarni maydalashda qo‘llanishdan tashqari dag‘al va sersuv-shirali ozuqalarni maydalashda ham keng qo‘llanilmoqda.
Bolg‘achali maydalagichlarning keng tarqalishi ularning qator avzalliklari bilan belgilangan. Ular tuzilishi jihatdan sodda, metall sig‘imi nisbatan katta emas, har xil fizik–mexanik xususiyatli ozuqalarga ishlov berish jihatdan universal, ishchi qismlari oson almashtiriladi, nisbatan uzoq muddat ishlaydi, ozuqa tarkibidagi begona jismlarga nisbatan kam ta’sirchan va zootexnik talablarni qanoatlantiradigan maydalangan mahsulotlar beradi
Bolg‘achali maydalagichlarning ko‘plab konstruktiv sxemalari ishlab chiqilgan va ular bitta qurilma umumiy sxemasiga mujassamlangan .
Bolg‘achali don maydalagichlarning qoliplangan ish rejimida qator ketmaket bosqichlarni kuzatish mumkin: maydalanuvchi materialni uzatish, ishchi kamerasida mahsulotga ishlov berish (maydalash) va tayyor mahsulotni chiqarish.
Material ishchi kamerada bolg‘achalarning ketma-ket zarbalar va ko‘p martalab dekaga va to‘r to‘siqlarga urilib qaytishi natijasida kichik zarrachalarga maydalaniladi va to‘r to‘siqdan o‘tib tashqariga chiqariladi.
To‘r to‘siq tayyor mahsulotni ishchi kameradan chiqarishga ozuqaning maydalash darajasini rostlashga xizmat qiladi.

Bolg‘achali maydalagichlar bolg‘achasi shakllari

Maydalagichlar bolg‘achalari plastinkasimon va hajmiy bo‘ladi, hamda plastinkasimon ikki teshikli bolg‘achalari ham bo‘lishi mumkin: to‘g‘ri burchakli uchlari pog‘onali va figurali, hajmiylar esa – yassisimon va sarmaytlangan bo‘ladi. Don va yumshoq mahsulotlarni maydalashda yupqa bolg‘achalar (qalinligi 2-3 mm), poyali ozuqalarni maydalashda qalinligi 6-8 mm va undan qalinroq bolg‘achalar qo‘llaniladi. Katta bo‘lakchali materiallarni va quruq poyali ozuqalarni maydalashda nisbatan qalinroq (8-12 mm) bolg‘achalar qo‘llaniladi.
Bolg‘acha tebranish markazining joylashishini tekshirish.
Bolg‘achaning tebranish markazini tekshirish uchun og‘irligi R bo‘lgan qattiq jismning o‘qiga nisbatan og‘irlik markazidan o‘tuvchi, kichik tebranish davrini bilgan holda uni O nuqtaga osgan holda (OS=l) moment inersiyasini aniqlash yo‘li bilan aniqlaymiz
Qattiq jismlarning inersiya momentini aniqlashning eng ko‘p tarqalgan eksperimental uslublaridan biri tebranish uslubidir. Bolg‘achani fizik mayatnik deb qabul qilib bog‘achaning tebranish differensial tenglamasini yozamiz.

I z ϕ¨ =−P⋅l⋅sinϕ .

Tebranishni kichik deb hisoblab (sin ϕ≈ϕ ), olamiz
ϕ¨ + Pl I z ϕ=0
Burilish burchagi ϕ oldida turgan koeffitsient aylanma tebranma harakat chastotasi kvadratidir. Shu sabali R=√ Pl I z . Bizga ma’lumki aylanma tebranma harakat chastotasi R va tebranma harakat davri T, R= 2 π T formula bilan aniqlangan. Shuning uchun, 2 π T =√ Pl I z , ya’ni I z= P⋅l⋅T 2 4 π 2 . Shteyner teoremasiga muvofiq,
IС=I Z− P g ⋅l 2= P⋅l⋅T 2 4 π 2 − P g l 2 . Shunday qilib qidirilayotgan bolg‘achaning inersiya momenti quyidagi formula bilan aniqlaniladi I c=Pl( T 2 4 π 2 − l g ) , bu yerda P, l va T eksperiment orqali aniqlaniladi
. Bolg‘acha tebranish markazining joylashishini tekshirish quyidagicha amalga oshiriladi:

1. 
   O‘qituvchi tavsiyasi bo‘yicha talaba har xil shakldagi bolg‘achalardan birining geometrik shaklini 1:1 masshtabda chizib oladi va o‘lchamlarini qo‘yadi.
   
2. 
   Bolg‘acha og‘irlik markazi (0)ni topiladi.
   
3. 
   Og‘irlik markazidan osish nuqtasigacha bo‘lgan masofa(l) aniqlaniladi.
   
4. 
   Bolg‘acha og‘irlik markazi (0) dan urish nuqtasi (A) gacha masofa aniqlaniladi.
   
5. 
   Tajriba yo‘li bilan og‘irlik markazidan o‘tuvchi o‘qga nisbatan bolg‘acha inersiya momenti ( IC ) ni (og‘irlik markazidan o‘tuvchi ishchi o‘lchamlar yuziga pernikdikular) aniќlaniladi:
   

I c=Pl( T 2 4 π 2− l g) ,
bu yerda R- bolg‘acha og‘irligi,N; l - tebranish markazidan og‘irlik markazigacha bo‘lgan masofa, m; T- bolg‘achaning bir minutdagi tebranishlari soni.

6. 
   Bolg‘acha og‘irligi(R(N))ni aniqlash. Talaba hisoblash uchun olgan bolg‘achani laboratoriya torozisida o‘lchab massasini aniqlaydi va R= mg orqali og‘irligini aniqlaydi
   
7. 
   Og‘irlik markaziga nisbatan bolg‘acha inersiya radiusi (ρ0)ni aniqlaniladi:
   

ρ0=√ J 0 m = √ J0 ⋅g P , mm.

8. 
   8. Bolg‘acha og‘irlik markazi(0)dan bolg‘achani osish nuqtasi(S)gacha bo‘lgan masofa hisoblanib aniqlaniladi. Aniqlash uchun quyidagi sxemaga o‘xshash sxema tuzish kerak.
   

a) varaqda gorizontal chiziq o‘tkazib uning istalgan joyidan O nuqtani (bolg‘acha og‘irlik markazi) belgilash kerak
b) O nuqtadan gorizontal chiziqka perpendikular chiziq o‘tkazib uni inersiya radiusi o bilan belgilab V nuqta topiladi;
v) gorizontal chiziqda O nuqta o‘ng tomonidan S=OA masofani o‘lchab qo‘yadi va A o‘rish nuqtasi topiladi;
g) V nuqta A nuqta bilan tutashtiriladi; d) V nuqtadan AV chizig‘iga perpendikular o‘tkazib uning gorizontal chiziq bilan kesishgan nuqtasini S1 xarfi bilan belgilaniladi;
e) OS1 kattaligini o‘lchaniladi va uning haqiqiy qiymati (OS) bilan solishtiriladi:
Δℓ = ℓ 1 − ℓ ℓ 1 ⋅ 100

Bolg‘achaning tebranish markazi aniqlangandan keyin uning F.I.K.ni bolg‘achaning og‘irlik markazidan urish nuqtasigacha bo‘lgan masofa orqali va grafoanalitik usullarda chiqaziladi.

1. 
   haqiqiy F.I.K. ni aniqlaniladiηхак = S S + ℓ , bu yerda S – bolg‘achaning og‘irlik markazidan urish nuqtasi (A) gacha bo‘lgan masofa, mm; ℓ - bolg‘achaning og‘irlik markazidan osilish markazi (S) gacha bo‘lgan masofa, mm.
   
2. 
   Grafoanalitik hisoblangan F.I.K. ni aniqlaniladi: ηхис = S S + ℓ1 , bu yerda ℓ 1 - grafoanalitik hisoblab topilgan bolg‘achaning og‘irlik markazi (O) dan osilish markazi (S1) gacha bo‘lgan masofa, mm.
   
3. 
   Haqiqiy F.I.K. bilan grafoanalitik hisoblangan F.I.K. solishtiriladi va natijasiga baho beriladi.