Javoblar: Ilk merkantilistlarning nazariy qarashlari

3. Cheklar bilan amalga oshiriladigan hisob-kitoblar. 
Cheklar– unda ko‘rsatilgan summani to‘lash to‘g‘risidagi topshiriqdir. Amaliyotda 
pullik cheklar va hisob kitob cheklari qo‘llaniladi. Fredirik Mishkenning fikriga ko‘ra 
cheklarning jiddiy kamchiligi ularni chiqarish bilan bog‘liq xarajatlarning katta 
ekanligidir. AQSH da har yili chekni muomalaga chiqarish uchun 40 mlrd.$ xarajat 
qilinadi. 
1-tovarlarni oldi sotdi shartnomasini tuzish;  
2-sotib oluvchi o‘z bankiga chek yozish uchun yozma ko‘rsatma beradi;
3-sotib oluvchining banki chekni yozadi;  
4-sotib oluvchining banki sotib oluvchiga uzatadi;  
5-mol etkazib beruvchi tovarlarni jo‘natadi;
6-mol etkazib beruvchi tovarlar bilan bog‘liq hujjatlarni jo‘natadi;
7-sotib oluvchi mol etkazib beruvchiga chekni uzatadi;  
8-mol etkazib beruvchi chekni o‘z bankiga uzatadi;  
9-mol etkazib beruvchining banki chekni tekshiradi va qabul qilib oladi;  
10-mol etkazib beruvchining banki sotib oluvchining bankiga to‘lov uchun 
jo‘natadi;
11-sotib oluvchining banki chekni to‘lab beradi.
Agar sotib oluvchining joriy hisob raqamida pul mablag‘lari bo‘lmasa chek 
qaytariladi. CHunki chek summasi taraqqiy etgan davlatlarda depozit qilinmaydi.

---

Hisob kitob cheklarining asosiy kamchiligi to‘lovning kafolatlanmaganligidir. 
Hisob kitob cheklarining avzalligi – tovarlarning sotilishini tezlashtiradi. 
Hujjatlashtirilgan akkreditivning 5 ta asosiy shakli mavjud:
1. CHaqirib olinadigan akkreditivlar – bu akkreditiv uni ochgan bank tomonidan 
istalgan vaqtda bekor qilinishi mumkin. 
2. CHaqirib olinmaydigan akkreditivlar – bu akkreditivlar bekor qilinib bo‘lmaydi 
3. Tasdiqlanadigan akkreditivlar - bu akkreditivlar 3-bank tomonidan tasdiqlanadi. 
Odatda kichik banklar tomonidan katta summaga ochilgan akkreditivlarni yirik banklar 
tan olmaydi. SHunda ular bu akkreditivni 3-bank tasdiqlashini talab qiladi. 
4. Tasdiqlanmaydigan akkreditiv 
5. Ta’minlangan akkreditivlar- bu shaklda O‘zbekistonda keng qo‘llaniladi. Bunda 
akkreditiv summasi mijozning joriy hisob raqamidan olinib, alohida schyotda deponent 
qilinadi.