Javoblar Pul aylanishi

---

 
22-variant 
1.Naqd pul aylanmasining tarkibi 
2.Pul bazasi haqida 
3.Pulning metallik nazariyasi 
Javoblar 
1.Pul aylanishi - naqd pullik va naqd pulsiz shakllardagi pul belgilarining 
uzluksiz harakat jarayonidir. Qiymatning o‗zidan ajralganlik hоzirgi pul 
aylanishining o‗ziga хоs хususiyati hisоblanadi. Bоshqacha aytganda, hоzirgi pul 
aylanishi metall pullar muоmalasi sharоitidagi kabi qiymatli emas, chunki pul 
belgisining qiymati nоminaldan ancha kam va uning ahamiyati bo‗lmasligi 
mumkin.
Pul aylanishi asosan ikki belgiga: 
1. Jami ijtimoiy mahsulot ishlab chiqarish 
2. Pulni funksiyalariga ko’ra tarkibiy qismlarga bo’lish mumkin 
Jami ijtimoiy mahsulotni ishlab chiqarish jarayoni bilan boђliq holda pul aylanishi: 
tovarlarni ishlab chiqarish va sotish, kapital qurilish bilan boђliq aylanishga, hamda 
tovar va ularning xarakati bilan boђliq bo’lmagan aylanishga bo’linadi. 
Tovar ishlab chiqarish va sotish jarayonidagi pul aylanishiga ishlab chiqarishga 
tegishli ishlab chiqarish vositalarini sotib olish, mahsulotni sotish, tegishli 
tashkilotlar bilan hisob – kitoblar olib borish kiradi, ikkinchisiga kapital qurilish va 
ta’minlash sohasidagi hisob – kitoblar kiradi. Tovar va ularni xarakati bilan boђliq 
bo’lmagan aylanishga milliy daromadni taqsimlash va kayta taqsimlash bilan boђliq 
to’lovlar va boshqa tovar xarakati bilan boђliq bo’lmagan to’lovlar kiradi. 
Pul funksiyalariga va to’lov turiga ko’ra pul aylanishi naqd pullik va naqd pulsiz 
aylanishga bo’linadi. 
Umuman pul aylanishi quyidagi belgilari bo’yicha guruhlanadi: 
1. Pullik munosabatlarning turiga ko’ra: 
a) Tovar – moddiy qiymatlarni ayriboshlash jarayonidagi pul ayla-nishi 
b) Tovar xarakteriga ega bo’lmagan hisob – kitoblardagi pul aylanishi 
2. To’lov usuliga ko’ra: 

---

a) Naqd pullik 
b) Naqd pulsiz 
3. Pul munosabatlari ishtirokchilarining xududiy joylashishiga ko’ra: 
a) Bir xudud miqyosidagi pul aylanishi 
b) Xududlararo pul aylanishi 
4. Pulni to’lov jarayonidagi ishtirokiga ko’ra: 
a) Aktiv pul aylanishi – to’lov jarayonida bevosita ishtirok etayotgan pul massasi 
b) Passiv pul aylanishi – ma’lum davr ichida, vaqtincha muomilada ishtirok 
etmayotgan pul massasi (jamђarmadagi, hisob – varaqlardagi bo’sh pul mablaђlari). 
Pul aylanishi holatini tartibga solish bo’yicha xukumat organlari tegishli tartibda 
monetar va fiskal siyosatini olib boradi. 
Monetar siyosat – mamlakatda pul massasi va pul bozorini tartibga solishdir. 
Monetar siyosatning bosh ђoyasi – iqtisodiy o’sishni bozor mexanizmi ta’minlaydi. 
Bu mexanizmning asosiy vositasi pul. Davlat yalpi talabga muomiladagi pul 
miqdorini tartibga solish bilan ta’sir etishi kerak. Bunga ko’ra muomiladagi pul 
miqdori = Yalpi milliy mahsulot 
Pul aylanishi soni
xolida aniqlanadi. 
Monetar siyosat: xarakatdagi pul miqdorini belgilash, uni qat’iy nazorat qilish; 
tijorat banklari faoliyatini ko’zatib borish: kredit emissiyasini bajarib borish; davlat 
oltin – valyuta zaxirasini yaratish va foydalanishni ko’zda tutadi. 
Davlat xarajatlari va soliqqa tortish bo’yicha chora – tadbirlar ko’rish orqali 
mamlakatdagi ijtimoiy – iqtisodiy muammolarni yechishga qaratilgan siyosat fiskal 
siyosat deyiladi.