Жи ва хим” фанидан иктисодиёи таълим йўналиши талабалари учун якуний назорат саволлари

58. Хорижий инвестицияларнинг мамлакатлар экспорти учун аҳамияти
Таянч иборалар: ривожланаётган мамлакатлар, ўтиш даври иқтисодиётли мамлакатлар, ишсизлик, бандлик даражаси, арзон ишчи кучи
59. Хорижий капитал қўйилмаларнинг мамлакатлар импортига таъсири.
Таянч иборалар: молиявий ресурслар, фойда меъёри, рақобатбардошлик, ишчи кучи, бандлик даражаси, ТМК
60. Халқаро корпорацияларнинг ташқи савдони ривожланишида тутган ўрни.
Таянч иборалар: экспорт, импорт, филиал, шўъба корхона, ассоциациялашган фирма, глобал корпорация, ТМК
61. ТМКнинг жаҳон иқтисодиётида тутган ўрни ва аҳамияти
Таянч иборалар: филиал, шўъба корхона, ассоциациялашган фирма, глобал корпорация, мультимиллий компания
Zamonaviy jahon xo‘jaligining rivojlanish xususiyatlaridan biri – xalqaro
miqiyosda transmiliy kompaniyalarning rolini oshib borishidir. Transmilliy
kompaniya yirik miqdorda xorijiy aktivlarga ega bo‘lgan va faoliyati doirasi bir
milliy iqtisodiyotdan chetga chiqadigan kompaniyalarga aytiladi. Bugungi kunda
transmilliy kompaniyalar jahon iqtisodiyoti rivojlanish traektoriyasini belgilab
beruvchi turli tarmoqlarda faoliyat yuritayotgan kompaniyalardir.

Jahon iqtisodiyotida TMKlarning xarakterli belgilari quyidagilar hisoblanadi:
• Ishlab chiqarish, savdo va xizmat ko‘rsatish faoliyatining katta qismini
bosh shtab-kvartira joylashgan mamlakat iqtisodiy makoni chegarasidan tashqariga
olib chiqish;
• Turli davlatlarda shahobchalar, shu’ba va assotsiatsiyalangan
kompaniyalarning katta tarmog‘ini shakllantirish;
• Iqtisodiy faoliyatni samarali bashoratlash va rejalashtirish sharoitida tashqi
va ichki investitsion oqimlarni boshqarish;
• Kapitallar, ishchi kuchi, axborot ko‘chishi (transferti)ning firma
ichkarisidagi kanallarining ko‘pligi;
Iqtisodiy adabiyotlarda halqaro korporatsiyalarning ikki hil shakllari
farqlanadi:
1.Transmilliy kompaniyalar – bosh kompaniya bir mamlakat kapitaliga
tegishli bo‘lib, filiallari esa dunyo bo‘ylab tarqalib ketgan kompaniyalar;
2.Ko‘p milliy kompaniyalar – bosh kompaniya ikki va undan ortiq mamlakat
kapitaliga tegishli bo‘lib, xorijiy bo‘limlari turli mamlakatlarda joylashgan
korporatsiyalar;